4.3 System operacyjny

Komputer, klawiatura i monitor to sprzęt (hardware). Może być ładny lub brzydki, ale ma niewiele wspólnego z łatwością obsługi (chyba że np. nie można znaleźć wyłącznika). To, z czym naprawdę będziemy się borykać po włączeniu komputera, to zainstalowany w nim system operacyjny i programy (software). System operacyjny to pierwszy i najważniejszy program, który startuje po uruchomieniu komputera (po zakończeniu testów POST -- rozdział 4.6) i służy głównie do uruchamiania wszystkich innych programów oraz zarządzania plikami. Inne programy, np. edytor tekstów czy przeglądarka Internetu, są tworzone dla konkretnego systemu, tak jak system operacyjny dla konkretnego komputera.

System operacyjny MacOs jest tworzony specjalnie dla komputerów Macintosh firmy Apple i działa wyłącznie na nich. Podobnie odmiany Unixa, tworzone przez IBM (patrz rys. 1.8), Hewlett-Packard czy DEC, działają wyłącznie na stacjach roboczych odpowiednich firm. Z kolei na komputerach klasy PC (opis na s. ) działa -- poza niegdyś powszechnym MS DOS, który ustąpił palmy pierwszeństwa MS Windows -- wiele innych systemów, jak odchodzący w niepamięć OS/2, potężny w sieci Solaris, nowy, zorientowany na multimedia BeOs czy wreszcie najdynamiczniej rozwijający się, darmowy GNU/Linux^4.4.

Rozwiązanie ,,system i komputer tej samej firmy'' jest zwykle bardziej stabilne -- stąd np. legendarna niezawodność komputerów Apple czy stacji roboczych Sun -- jednak przywiązuje nas zwykle do jednego producenta, gdy np. chcemy dokupić drukarkę czy rozbudować sieć w firmie. Dla zapewnienia wyboru i konkurencyjności stworzono ideę ,,systemów otwartych'' (open systems). Ma ona umożliwić w miarę dowolny wybór zarówno oprogramowania, jak i składników sprzętu (dysków, drukarek, monitorów itd.) z oferty różnych producentów. Bezpośrednia konkurencja prowadzi tu m.in. do niższych cen, co wcale nie musi wiązać się z niższą jakością.