24.3 Przykłady

Na zakończenie tego krótkiego wstępu do biblioteki standardowej przeanalizujmy jeszcze dwa przykłady ilustrujące jej zastosowania.

Ważną klasą, a właściwie szablonem klas, jest pair z nagłówka utility. Szablon ten opisuje proste, ale często bardzo przydatne struktury składające się z pary składowych pewnych typów, które mogą być różne; mogą to być zarówno typy wbudowane jak i definiowane w programie. Tak więc, jeśli potrzebne nam są często pary (string, int), na przykład do opisu imienia i wieku osób, to właściwym typem byłaby konkretyzacja pair<string,int>. Struktura ta zawiera dwie składowe o nazwach first — w tym przypadku typu string — oraz second, w naszym przypadku typu int. Klasa jest tak zaimplementowana, o co już sami nie musimy się martwić, że prawidłowo działają operatory porównywania (' ==' i ' !='), przypisania itd. — jeśli oczywiście jest tak dla typów składowych.

Taką właśnie klasę tworzymy w poniższym programie. Dane o osobach czytane są z pliku tekstowego pary.dat o następującej zawartości:

P200: pary.cpp Pary

      1.  #include <fstream>
      2.  #include <string>
      3.  #include <utility>   // pair
      4.  #include <vector>
      5.  #include <algorithm> // copy, sort, itd.
      6.  #include <iostream>
      7.  using namespace std;
      8.  
      9.  typedef pair<string,int> PARA;
     10.  typedef vector<PARA>     VECT;
     11.  typedef VECT::iterator   VECTIT;
     12.  
     13.  template <typename P>
     14.  class niepelnoletni {
     15.      int wiek;
     16.  public:
     17.      niepelnoletni(int wiek) : wiek(wiek) { }
     18.  
     19.      bool operator()(const P& p) const {
     20.          return p.second < wiek;
     21.      }
     22.  };
     23.  
     24.  template <typename P1, typename P2>
     25.  ostream& operator<<(ostream& str, const pair<P1,P2>& p) {
     26.      return str << "[" << p.first << "," << p.second << "]";
     27.  }
     28.  
     29.  template <typename P1, typename P2>
     30.  istream& operator>>(istream& str, pair<P1,P2>& p) {
     31.      return str >> p.first >> p.second;
     32.  }
     33.  
     34.  template <typename P>
     35.  bool komp(const P& p1, const P& p2) {
     36.      return p1.second < p2.second;
     37.  }
     38.  
     39.  int main() {
     40.      ifstream plik("pary.dat");
     41.  
     42.      PARA   p;
     43.      VECT vec;
     44.      VECTIT it, fin;
     45.  
     46.      while (plik >> p) vec.push_back(p);
     47.  
     48.      cout << "Po wczytaniu:\n";
     49.      fin=vec.end();
     50.      for (it = vec.begin(); it != fin; ++it)
     51.          cout << *it << " ";
     52.  
     53.      cout << "\nNajstarsza "
     54.           << *max_element(vec.begin(),vec.end(),komp<PARA>)
     55.           << ", najmlodsza "
     56.           << *min_element(vec.begin(),vec.end(),komp<PARA>);
     57.  
     58.      it = remove_if(vec.begin(),fin,
     59.                     niepelnoletni<PARA>(18));
     60.      vec.erase(it,vec.end());
     61.  
     62.      cout << "\nPo usunieciu niepelnoletnich:\n";
     63.      fin=vec.end();
     64.      for (it = vec.begin(); it != fin; ++it)
     65.          cout << *it << " ";
     66.  
     67.      sort(vec.begin(),fin,komp<PARA>);
     68.  
     69.      cout << "\nPo uporzadkowaniu:\n";
     70.      fin=vec.end();
     71.      for (it = vec.begin(); it != fin; ++it)
     72.          cout << *it << " ";
     73.  
     74.      cout << endl;
     75.  }

W linii 43 tworzymy obiekt vec typu VECT. Obiekt ten jest, na razie pustym, wektorem elementów typu PARA. W linii 40 otwieramy strumień wejściowy plik związany z plikiem dyskowym pary.dat (patrz rozdział o operacjach plikowych ). W jaki sposób zachodzi czytanie z pliku obiektów typu PARA? Jest to typ przez nas zdefiniowany, a więc operator '>>' nie wie jak takie obiekty wyjąć ze strumienia. Dlatego musieliśmy dla tego typu przeciążyć operator '>>'. Zrobiliśmy to w liniach 29-32. Zdefiniowany tam szablon zadziała dla par (obiektów klas konkretyzujących wzorzec pair) dowolnych typów, pod warunkiem, że dla typów składowych first i second działanie '>>' jest dobrze okeślone. W naszym przypadku typami składowych są string i int, więc nie będzie żadnych kłopotów.

W liniach 49-51 drukujemy zawartość kolekcji vec. Drukowanymi elementami kolekcji są obiekty typu PARA przez nas zdefiniowanego, więc musieliśmy dla niego przeciążyć operator '<<'. Zrobiliśmy to w liniach 24-27, analogicznie do jak dla operatora '>>'.

Na podobnej zasadzie działa funkcja min_element użyta w linii 56, która, jak łatwo się domyślić, znajduje najmniejszy element kolekcji. Prawidłowość działania obu funkcji widzimy z wydruku

Funkcja remove_if, wbrew swej nazwie, nie usuwa niechcianych elementów. Przestawia je tylko tak, aby znalazły się na końcu kolekcji. Tak więc po wywołaniu funkcji liczba elementów kolekcji nie zmienia się. Zmienia się tylko ich kolejność: elementy, dla których warunek nie był prawdziwy znajdują się na początku, a te dla których warunek był spełniony na końcu kolekcji. Funkcja zwraca iterator do pierwszego elementu z tych „niechcianych”, dlatego typem zmiennej it z linii 58 jest VECTIT czyli VECT::iterator. Gdyby takich elementów w ogóle nie było, funkcja zwróciłaby iterator vec.end(). Fizycznego usunięcia elementów, a więc skrócenia kolekcji, dokonujemy za pomocą wywołania funkcji składowej o nazwie erase na rzecz kolekcji (linia 60). Pobiera ona jako argumenty iteratory określające podciąg kolekcji przeznaczony do usunięcia — w naszym przykładzie jest to podciąg od elementu wskazywanego przez it do końca.

W linii 67 sortujemy pozostałe w wektorze elementy za pomocą wywołania znanego nam już algorytmu sort. Do porównywania elementów używamy takiego samego komparatora jak ten, który został zastosowany w funkcjach max_element i min_element

Jako drugi przykład rozpatrzmy program ilustrujący użycie map (słowników). Wzorzec klas reprezentujących słownki nazywa się map (z nagłówka map). Aby skonkretyzować ten szablon należy podać dwa typy, Typ1 i Typ2,

Każdy element mapy, będąc obiektem typu pair, ma składowe first i second odpowiadające odpowiednio kluczowi i związanej z tym kluczem wartości. Operator indeksowania (' []') jest w mapach przeciążony w ten sposób, że wyrażenie ' mapa[key]' jest referencją do wartości związanej z kluczem key. Jeśli w mapie taki klucz nie występuje, to błędu nie będzie: nowy element mapy zostanie automatycznie utworzony, a jako wartość wstawiona zostanie wartość domyślna odpowiedniego typu (wartość zerowa dla typów liczbowych). Na przykład we fragmencie kodu

Opracowanie lewej strony przypisania z linii 3 spowoduje utworzenie elementu [ "Ira", 0] i następnie przypisanie do wartości skojarzonej z kluczem "Ira" wartości prawej strony przypisania, czyli liczby 19. Po wykonaniu tego fragmentu elementami slownika są zatem pary [ "Jan",20], [ "Ula",1] i [ "Ira",19].

P201: mapy.cpp Mapy (słowniki)

      1.  #include <iostream>
      2.  #include <iomanip>   // left, setw
      3.  #include <string>
      4.  #include <map>
      5.  #include <utility>   // pair
      6.  #include <algorithm>
      7.  using namespace std;
      8.  
      9.  typedef pair<string,int> Emp;
     10.  typedef map<string,Emp>  MAP;
     11.  
     12.  class Zakr {
     13.      int min,max;
     14.  public:
     15.      Zakr(int min,int max) : min(min), max(max) {}
     16.  
     17.      bool operator()(const pair<const string,Emp>& p) const {
     18.          int zarobki = p.second.second;
     19.          return  (min < zarobki) && (zarobki < max);
     20.      }
     21.  };
     22.  
     23.  void druk(const MAP& m) {
     24.      MAP::const_iterator it, fin=m.end();
     25.  
     26.      for (it = m.begin(); it != fin; it++)
     27.          cout << "Klucz: "   << left << setw(7) << it->first
     28.               << "Imie: "    << setw(10) << it->second.first
     29.               << "Zarobki: " << it->second.second << endl;
     30.  }
     31.  
     32.  int main() {
     33.      MAP emp;
     34.  
     35.      emp["jan"]    = Emp("Jan K.",    1900);
     36.      emp["piotr"]  = Emp("Piotr M.",  2100);
     37.      emp["ola"]    = Emp("Ola S.",    3100);
     38.      emp["prezes"] = Emp("Prezes",    9900);
     39.      emp["adam"]   = Emp("Adam A.",   1600);
     40.      emp["emilia"] = Emp("Emilia P.", 2600);
     41.  
     42.      druk(emp);
     43.  
     44.      int mn = 0, mx = 2000;
     45.      int ile = count_if(emp.begin(),emp.end(),Zakr(mn,mx));
     46.  
     47.      cout << ile << " osob ma zarobki w zakresie od "
     48.           << mn << " do " << mx << endl;
     49.  }

Tak utworzony słownik przesyłamy do funkcji druk, która drukuje kolejne elementy słownika. Użyta tam zmienna it jest iteratorem wskazującym na pojedynczy element słownika, czyli obiekt typu pair<const string, pair<string,int> >. Zatem ' it->first' to klucz (np. "jan"), a ' it->second' to para złożona z napisu i liczby. Jeśli więc chcemy wypisać zarobki osoby odpowiadającej elementowi słownika, musimy użyć składni ' it->second.second'. Pierwszy wybór składowej odbywa się przez operator „strzałki”, bo iterator ma semantykę wskaźnika, ale drugi wybór już nie: wyrażenie ' it->second' jest referencją do obiektu typu Emp, a nie wskaźnikiem, więc używamy tu kropki.

Zauważmy, że typ MAP zdefiniowany został jako map<string,Emp>, a to oznacza, jak już podkreślaliśmy, że typem elementów tej kolekcji nie będzie wcale typ pair<string,Emp>, tylko typ pair<const string,Emp>. Dlatego właśnie taki jest typ parametru metody operator().

Biblioteka standardowa dostarcza oczywiście dużo więcej narzędzi niż te, o których tu wspomnieliśmy. Pełny ich opis można znaleźć w książkach cytowanych w spisie literatury .