8.3 Studia specjalistyczne (IV, V i VI rok)

8.3.1 Kierunek Fizyka

8.3.1.1 Fizyka Doświadczalna i Geofizyka

Wykłady kursowe i specjalistyczne:

Fizyka Cząstek Elementarnych i Oddziaływań Fundamentalnych:

Przedmiot: 404 Fizyka cząstek elementarnych i wysokich energii I

Wykładowca: prof. dr hab. Andrzej K. Wróblewski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.504404

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Program wykładu obejmuje podstawowe wiadomości o systematyce cząstek elementarnych i ich oddziaływań.

  1. Wiadomości wstępne: układ jednostek h = c = 1, eksperymenty formacji i produkcji cząstek.
  2. Systematyka cząstek w modelu kolorowych kwarków i gluonów (konstrukcja multipletów mezonowych i barionowych)
  3. Model kwarkowo - partonowy oddziaływań cząstek. Diagramy kwarkowe. Kąt Cabbibo, macierz Kobayashi-Maskawy.
  4. Zasady zachowania w fizyce cząstek. Parzystość P, parzystość ładunkowa C, parzystość G, parzystość kombinowana CP. Wnioski z zasady zachowania izospinu w oddziaływaniach silnych (formalizm Szmuszkiewicza).
  5. System neutralnych kaonów, oscylacje dziwności, regeneracja składowej krótko- życiowej. Niezachowanie parzystości CP.
  6. Kinematyka oddziaływań. Wnioski z transformacji Lorentza. Zmienna x Feynmana, Pospieszność (rapidity) i pseudopospieszność (pseudorapidity). Rozpraszanie leptonów na hadronach. Zmienna x Bjorkena. Rozpraszanie głębokonieelastyczne (DIS).
  7. Elementy analizy fal cząstkowych (PWA) w eksperymentach formacji.
  8. Przegląd danych doświadczalnych dotyczących produkcji cząstek w oddziaływaniach lepton-lepton, lepton-hadron, hadron-hadron (Przekroje czynne, krotności).

Uwaga: Wykład ten jest kontynuowany w semestrze letnim; jego tematyka przeznaczona w zasadzie dla osób ze specjalizacji fizyki cząstek - obejmuje bardziej zaawansowane zagadnienia fizyki cząstek, w tym szczegóły analizy eksperymentów.

Proponowane podręczniki:

Żaden podręcznik nie odpowiada ściśle programowi wykładu. Jako lekturę pomocniczą zaleca się:

D. H. Perkins, Wstęp do fizyki wysokich energii.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, Fizyka kwantowa lub Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 404 Fizyka cząstek elementarnych i wysokich energii II

Wykładowca: prof. dr hab. Jan Królikowski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.504404

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Wykład jest kontynuacją wykładu z cząstek elementarnych z semestru zimowego. Wykorzystując podstawowe pojęcia tam wprowadzone wykład w semestrze letnim obejmuje:

  • aspekty integracyjne eksperymentów w fizyce cząstek.
  • podstawowe wyniki doświadczalne świadczące o poprawności modelu standardowego (badania oddziaływań e+e-, ep i hadron-hadron, dokładne testy modelu standardowego w rozpadach Z0).
  • przyszłe eksperymenty, czyli poszukiwania fizyki poza modelem standardowym.

Wykład dotyczy zagadnień i wyników aktualnych, jego dokładny program zmienia się co roku w miarę napływu nowych danych. Wykład nawiązuje do seminarium z fizyki wysokich energii, na którym niektóre omawiane zagadnienia są prezentowane bardziej szcz egółowo.

Proponowane podręczniki:

Żaden podręcznik nie odpowiada ściśle programowi wykładu. Literatura (głównie prace oryginalne i artykuły przeglądowe) jest podawana bieżąco na wykładzie.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, Mechanika kwantowa I lub Fizyka kwantowa, Fizyka cząstek elementarnych i wysokich energii (semestr zimowy).

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin pisemny i ustny.

Fizyka Jądra Atomowego i Spektroskopia Jądrowa

Przedmiot: 408 Fizyka jądrowa - spektroskopia jądrowa

Wykładowca: prof. dr hab. Chrystian Droste i prof. dr hab. Jan Żylicz

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.504408

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Wykład omawia problemy współczesnej spektroskopii jądrowej, w tym:

1. Modele jąder atomowych

2. Przemiany jądrowe typu beta, gamma, emisję cząstek naładowanych i neutronów, spontaniczne rozszczepienie

3. Współczesne metody eksperymentów "na wiązce" ciężkich jonów

Proponowane podręczniki:

  1. A. Strzałkowski, Wstęp do fizyki jądra atomowego.
  2. T. Mayer-Kuckuk, Fizyka jądrowa.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 504 Reakcje jądrowe

Wykładowca: prof. dr hab. Krystyna Siwek-Wilczyńska i dr Brunon Sikora

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.505504

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Kinematyka reakcji dwuciałowych. Ciepło reakcji. Układ laboratoryjny i układ środka masy. Geometryczna interpretacja przekroju czynnego reakcji. Różniczkowy przekrój czynny.
  2. Rozpraszanie cząstek przez sferyczny symetryczny potencjał. Pojęcie toru cząstki. Funkcja odchylenia.
  3. Opis kwantowy rozpraszania. Metoda fal parcjalnych. Przekroje czynne reakcji i rozpraszania. Rozpraszanie ciężkich jonów. Rozpraszanie Fresnela i Fraunhofera.
  4. Macierz S. Zasada równowagi szczegółowej.
  5. Podstawowe mechanizmy reakcji wywołanych przez lekkie i średnio ciężkie cząstki w obszarze niskich energii. Metody ich rozróżniania.
  6. Jądro złożone. Model Bohra. Przekrój czynny reakcji. Reakcje rezonansowe. Rozpraszanie rezonansowe i potencjałowe. Wzór Brieta-Wignera.
  7. Model statystyczny jądra złożonego. Formuła Hausera-Feshbacha. Gęstość poziomów jądrowych. Model równoodległych poziomów jednocząstkowych. Zależności spinowe gęstości poziomów jądrowych. Fluktuacje przekrojów czynnych.
  8. Krótki przegląd niektórych metod detekcji cząstek naładowanych. Teleskopy półprzewodnikowe. Metoda czasu przelotu.
  9. Jądro złożone dla reakcji wywołanych przez ciężkie jony. Ograniczenia reakcji pełnej syntezy. Siła kontaktowa. Model krytycznego promienia. Model krytycznego momentu pędu. Pełna synteza jąder ciężkich. Model Świąteckiego. Dopchnięcie ("extra push") . Kanały rozpadu układu złożonego. Konkurencja rozszczepienie-wyparowanie.
  10. Reakcje niepełnej syntezy jądrowej.
  11. Model optyczny oddziaływań jądrowych. Potencjały optyczne.
  12. Reakcje bezpośrednie przekazu nukleonów i wzbudzenia nieelastycznego. Metoda fal zaburzonych Borna. Zastosowanie w badaniach struktury jąder. Czynniki spektroskopowe. Zarys metody kanałów sprzężonych.
  13. Reakcje głęboko nieelastyczne ciężkich jonów. Diagram Wilczyńskiego. Czas trwania reakcji. Mechanizm dyssypacji energii i krętu. Potencjały jądro-jądro: "proximity" i "folding".
  14. Rozszczepienie jąder atomowych. Warunki rozszczepialności. Bilans energii. Krzywe wzbudzenia. Rozkłady masowe produktów. Kształt bariery rozszczepienia. Poprawka powłokowa Strutinskiego. Prawdopodobieństwo rozszczepienia. Czasy życia nuklidów rozszcze piających się.
  15. Reakcje jądrowe przy energiach średnich i niskich-relatywistycznych. Kinematyka: śpieszność i jej własności. Efekty kolektywne. Płaszczyzna reakcji. Rodzaje pływów. Opis teoretyczny: Zarys metod BUU i QMD. Równanie stanu materii jądrowej. Multifrag mentacja. Produkcja nowych cząstek.

Proponowane podręczniki:

  1. P. Frö brich, R. Lipperheide, Theory of nuclear reactions.
  2. E. Gadioli, P. Hodgson, Preequilibrium nuclear reactions, rozdz.1-4.
  3. T. Mayer-Kuckuk, Fizyka jądrowa.
  4. A. Strzałkowski, Wstęp do fizyki jądra atomowego.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia/wysłuchania przed wykładem:

Termodynamika lub Fizyka statystyczna I.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

Optyka:

Przedmiot: 413A Optyka instrumentalna

Wykładowca: prof. dr hab. Czesław Radzewicz

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204413A

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

  1. Materiały optyczne: transmisja, współczynnik załamania, dyspersja. Specyfikacja parametrów technicznych elementów optycznych.
  2. Ośrodki anizotropowe, propagacja światła w kryształach dwójłomnych: promień zwyczajny i nadzwyczajny, kąt dryfu
  3. Pokrycia metaliczne i dielektryczne – współczynniki transmisji i odbicia, charakterystyki fazowe.
  4. Polaryzacja światła; polaryzatory foliowe i krystaliczne, płytki falowe, kompensator Babinet-Soleil’a.
  5. Wybrane przyrządy optyczne: obiektyw, luneta, mikroskop, etc. (2 lub 3 wykłady).
  6. Interferometry: Michelson, Mach-Zender, Fabry-Perot.
  7. Przyrządy spektralne: spektrometr pryzmatyczny i siatkowy, spektrometr furierowski, interferometr Fabry-Perot.
  8. Wiązki gaussowskie; definicja, własności, propagacja przy pomocy macierzy ABCD.
  9. Światłowody planarne i cylindryczne, mody światłowodów, elementy optyczne typu GRIN.
  10. Rezonatory optyczne zamknięte i otwarte; warunek stabilności, rezonatory stabilne i astabilne, mody i częstości.
  11. Modulatory światła; efekt Pockelsa, rozpraszanie fotonów na fononach, nieliniowy współczynnik załamania światła, modulatory elektro-optyczne, akusto-optyczne, optyczno-optyczne.
  12. Przetwarzanie częstości w procesach nieliniowych: generacja harmonicznych, suma i różnica częstości, procesy parametryczne.

Detekcja światła; zjawisko fotoelektryczne, fotopowielacz, fotodioda, fotoopór, detektory 2-wymiarowe, zliczanie fotonów, detekcja homodynowa i heterodynowa.

Proponowane podręczniki:

  1. W. Demtroder, Spektroskopia laserowa.
  2. A. Corney, Atomic and Laser Spectroscopy.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I-IV, Elektrodynamika, Mechanika Kwantowa I bądź Fizyka Kwantowa.

Zajęcia sugerowane do wysłuchania przed tym wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego.

Forma zaliczenia:

ocena: zadania domowe (30%) + egzamin końcowy (70%).

***

Przedmiot: 413B Atomy, cząsteczki, klastery

Wykładowca: prof. dr hab. Paweł Kowalczyk

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204413B

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

1. Krótki zarys teorii grup i jej zastosowań w mechanice kwantowej.

2. Atom wodoru:

- struktura prosta;

- struktura subtelna, przesunięcie Lamba.

3. Atomy alkaliczne.

4. Atom helu.

5. Atomy wieloelektronowe:

- przybliżenie pola centralnego;

- termy atomowe w sprzężeniu L-S i j-j;

- konfiguracje elektronowe i wynikające z nich termy;

- reguły Hunda;

- układ okresowy.

6. Atomy rydbergowskie.

7. Zjawisko Zeemana.

8. Zjawisko Starka.

9. Rozdzielenie ruchu jąder i elektronów w cząsteczce, przybliżenia adiabatyczne i Borna-Oppenheimera, powierzchnie energii potencjalnej.

10. Struktura elektronowa cząsteczek.

- Cząsteczki dwuatomowe, postać orbitali molekularnych i ich kolejność energetyczna, stany elektronowe cząsteczek i ich energie;

- Cząsteczki liniowe;

- Cząsteczki wieloatomowe: H2O, cząsteczki węglowodorów, benzen, polieny;

- Klastry.

11. Energia ruchu jąder w cząsteczce - oscylacje i rotacje.

- Cząsteczki dwuatomowe, oscylacje jąder, rotacja cząsteczki, struktura energetyczna cząsteczki dwuatomowej;

- Cząsteczki wieloatomowe - energia rotacyjna, energia oscylacyjna (opis klasyczny, drgania cząsteczek symetrycznych, opis kwantowy, powierzchnie potencjalne z wieloma minimami, oddziaływanie Coriolisa).

12. Widma cząsteczkowe.

- Widma rotacyjne;

- Widma oscylacyjne (zmiana poziomu oscylacyjnego, przejścia oscylacyjno-rotacyjne);

- Przejścia elektronowe;

- Zanik wzbudzenia w cząsteczce.

- Widma ramanowskie.

Proponowane podręczniki:

  1. P.W. Atkins, Molekularna mechanika kwantowa.
  2. F.A. Cotton, Teoria grup. Zastosowania w chemii.
  3. A.S. Dawydow, Mechanika kwantowa.
  4. M. Hamermesh, Teoria grup w zastosowaniu do zagadnień fizycznych.
  5. A. Gołębiewski, Elementy mechaniki i chemii kwantowej.
  6. W. Kołos, Chemia kwantowa.
  7. W. Kołos, J. Sadlej, Atom i cząsteczka.
  8. G.K. Woodgate, Struktura atomu.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I lub Fizyka kwantowa, Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 413C Fizyka Laserów

Wykładowca: prof. dr hab. Czesław Radzewicz

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204413C

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Celem wykładu jest przybliżenie słuchaczom praktycznych, tzn. użytecznych w pracy doświadczalnej, aspektów wiedzy o laserach. Stosowany (i wymagany od studentów) aparat matematyczny będzie ograniczony do minimum niezbędnego do zrozumienia omawia nych zagadnień. Wszędzie tam gdzie to jest możliwe stosowany będzie opis klasyczny omawianych zjawisk; teoria kwantowa pojawi się tylko w opisie materii i niektórych własności światła laserowego. Duży nacisk położony będzie na omówienie technik doświadcza lnych (metody pomiarowe i instrumenty) oraz kształcenie umiejętności rozwiązywania konkretnych zagadnień praktycznych.

Program:

  • półklasyczna teoria promieniowania,
  • wiązki gausowskie i rezonatory optyczne,
  • wzmocnienie światła: nienasycone i nasycone, warunek progowy akcji laserowej,
  • podstawowe charakterystyki światła laserowego,
  • dynamika laserów: oscylacje relaksacyjne, modulacja dobroci rezonatora, synchronizacja modów,
  • przegląd wybranych konstrukcji laserowych,

wybrane zastosowania laserów .

Proponowane podręczniki:

  1. P.W. Miloni and J.H. Eberly, Lasers.
  2. O. Svelto, Principles of Lasers.
  3. A. Siegman, Introduction to Lasers.
  4. K. Schimoda, Wstęp do Fizyki Laserów.
  5. A. Yariv, Quantum Electronics.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I-IV, Elektrodynamika, Mechanika Kwantowa I bądź Fizyka Kwantowa, Optyka Instrumentalna.

Zajęcia sugerowane do wysłuchania przed tym wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego.

Forma zaliczenia:

ocena: zadania domowe (30%) + egzamin końcowy (70%).

***

Przedmiot: 413D Spektroskopia laserowa

Wykładowca: prof. dr hab. Krzysztof Ernst

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204413D

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Cel wykładu: Zamierzeniem wykładu jest przedstawienie i omówienie najważniejszych technik szeroko rozumianej spektroskopii laserowej oraz wybranych jej zastosowań.

Program:

I. Spektroskopia laserowa wysokich zdolności rozdzielczych

1. Spektroskopia nasyceniowa

2. Spektroskopia dwufotonowa

3. Spektroskopia polaryzacyjna

4. Dudnienia kwantowe

5. Nieliniowy efekt Hanlego

6. Zastosowania 1 i 2 w spektroskopii atomu wodoru

II. Niekonwencjonalne techniki spektroskopii laserowej

1. Spektroskopia Optoakustyczna (OA)

2. Spektroskopia Optogalwaniczna (OG)

3. Rezonansowa Spektroskopia Jonizacyjna (RIS)

III. Chłodzenie i pułapkowanie atomów

IV. Elementy Chemii Laserowej

1. Laserowa separacja izotopów

2. Reakcje chemiczne indukowane światłem laserowym

3. Klastery i śnieg laserowy

V. Analiza spektralna zdalnie sterowana

1. Badania atmosferyczne i stratosferyczne

2. LIDAR

VI. Pompowanie optyczne

1. Magnetometry

2. Zegary atomowe

IX. Atomy rydbergowskie i ich własności

Proponowane podręczniki:

  1. W. Demtroder, Spektroskopia laserowa.
  2. A. Corney, Atomic and Laser Spectroscopy.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I lub Fizyka kwantowa, Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 507 Optyka nieliniowa

Wykładowca: dr hab. Marek Trippenbach

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205507

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

1. Fenomenologiczny opis zjawisk charakterystycznych dla optyki nieliniowej (samoogniskowanie, generacja harmonicznych, zjawisko stymulowanego rozpraszania ramanowskiego).

2. Propagacja impulsów świetlnych w ośrodkach optycznych: liniowych i nieliniowych. Przybliżenie wolno zmiennej obwiedni, impulsy femtosekundowe.

Optyka nieliniowa:

3. Rozwiniecie nieliniowej polaryzacji w potęgach pola elektrycznego

3.1 Symetrie

3.2 Gęstość pola elektrycznego w ośrodku nieliniowym

3.3 Nieliniowe równanie propagacji

3.4 Relacje Manleya-Rowa

4. Samoogniskowanie i samomodulacja fazy

4.1 Nieliniowe równanie Schrödingera

4.2 Solitony optyczne w światłowodach

5. Generacja drugiej harmonicznej

5.1 Dopasowanie fazowe i przybliżenie szybko-zmiennej fazy.

5.2 Ewolucja drugiej harmonicznej

5.3 Kompensacja rozfazowania

6. Generacja trzeciej harmonicznej

7. Stymulowane procesy rozpraszania ramanowskiego

7.1 Rozpraszanie ramanowskie w H2 i N2

7.2 Akcja laserowa oparta na zjawisku rozpraszania ramanowskiego

8. Mieszanie czterech fal i sprzężenie fazowe

9. Rozpraszanie Brillouina

10. Optyka nieliniowa w przybliżeniu atomu dwu-poziomowego

10.1 Równania Maxwella Blocha

10.2 Przybliżenie wirującej fali

10.3 Oscylacje Rabiego

10.4 Mieszanie trzech fal

10.5 Samoindukowana przezroczystość

Proponowane podręczniki:.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I-IV, Elektrodynamika, Mechanika Kwantowa I bądź Fizyka Kwantowa, Optyka Instrumentalna

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego

Forma zaliczenia:

Ocena końcowa: zadania domowe (20%), kolokwium (20%) egzamin (60%).

Fizyka Ciała Stałego:

Przedmiot: 417 Fizyka ciała stałego

Wykładowca: prof. dr hab. Roman Stępniewski

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204417

Liczba punktów kredytowych: 5

Cel wykładu: Przygotowanie studentów specjalizacji fizyki ciała stałego do wykonania pracy dyplomowej na V roku.

Program:

Elementy krystalografii. Elektron w potencjale periodycznym. Model prawie pustej sieci. Kryształ skończony, warunki periodyczności Borna-Karmana. Drgania sieci krystalicznej-fonony. Transport nośników prądu, zlinearyzowane równanie Boltzmanna. Przy bliżenie czasu relaksacji. Równanie masy efektywnej, płytkie stany domieszkowe. Własności optyczne metali. Dynamiczna funkcja dielektryczna w kryształach częściowo jonowych. Osobliwości van Hoove, optyczne własności ciał stałych. Magnetooptyka na swobodny ch nośnikach i międzypasmowa. Ekscytony swobodne i związane. Wpływ jednoosiowych naprężeń na strukturę elektronową kubicznych kryształów. Kryształy silnie domieszkowane, hopping przejścia metal izolator. Ciała amorficzne. Powierzchnia kryształu jako zaburzenie periodyczności. Heterostruktury, studnie kwantowe. Dwuwymiarowy gaz elektronowy. Pełna kwantyzacja w polu magnetycznym. Całkowity kwantowy efekt Halla. Układy jedno i zerowymiarowe.

Proponowane podręczniki:

  1. N.W. Ashcroft, N.D. Mermin, Fizyka ciała stałego.
  2. Ch. Kittel, Wstęp do fizyki ciała stałego.
  3. P. Yu, M. Cardona, Fundamental of Semiconductors.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego, Mechanika kwantowa I

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny

***

Przedmiot: 509 Structural and electronic properties of solids (Selected problems of solid state physics). Wykład w języku angielskim

Wykładowca: prof dr hab. Jacek Baranowski

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205509

Liczba punktów kredytowych: 5

Celem wykładu jest pokazanie jak startując z atomowych stanów s i p można przewidzieć większość strukturalnych i elektronowych własności ciał stałych. W szczególności jednym z głównych celów jest pokazanie jak opierając się na jednoelektronowyc h stanach atomowych można przewidzieć większość własności półprzewodników.

Program:

Wykład zaczyna się poprzez wprowadzenie tzw. Tablicy Periodycznej Ciała Stałego opartej na jednoelektronowych stanach atomowych. Następnie wprowadzone są wiązania van der Waals'a i wiązania jonowe. Zaprezentowane jest wyprowadzenie strukturaln ych własności (długość wiązania ) jak i elektronowych własności (przerwa energetyczna) w oparciu o stany atomowe i energię Madelung w materiałach jonowych. Przedyskutowane są też wiązania występujące w klasycznym wysokotemperaturowym nadprzewodniku Y BACUO.

W następnym kroku wprowadzone są wiązania kowalentne występujące w molekułach i ciałach stałych. Wprowadzone są oddziaływania s i p pomiędzy stanami s i p, wraz z podstawowymi ideami silnego wiązania. Wprowadzone są pojęcia hybryd, metalicznej, jonowe j i kowalencyjnej energii. W ramach podejścia silnego wiązania wprowadzone są proste obliczenia długości wiązań, energii kohezji i stałych siłowych w półprzewodnikach.

Następna część wykładu dotyczy wprowadzenia symetrii translacyjnej w sieci krystalicznej. Przeprowadzone są rachunki struktury pasmowej w bazie stanów atomowych i w bazie stanów wiążących i antywiążących. Przedyskutowane są własności elektronowe i opty czne półprzewodników wynikające wprost ze struktury pasmowej. W szczególności przeprowadzone są oszacowania dla przesunięć pasm energetycznych w heterostrukturach. Wprowadzone są też obliczenia wpływu ciśnień hydrostatycznych na strukturę pasmową.

Następna grupa zagadnień objętych wykładem dotyczy domieszek i defektów. Przedyskutowane są chemiczne trendy położeń energetycznych domieszek w przerwie energii wzbronionej. Następnie wprowadzone są klasyczne defekty strukturalne takie jak luki, atomy międzywęzłowe i antypołożeniowe. Wyliczone są struktury elektronowe dla luki w krzemie i luk anionowych i kationowych w związkach półprzewodnikowych.

Ostatnia grupa problemów objęta wykładem dotyczy fizyki powierzchni. Wprowadzeniem do tej tematyki jest rozwiązanie struktury pasmowej grafitu. Następnie wprowadzona jest struktura pasmowa wywołana zerwanymi wiązaniami w krzemie. Omówiona jest też reko nstrukcja 2x1 i 7x7 powierzchni krzemu. W końcu przedyskutowane są mechanizmy będące siła napędową rekonstrukcji powierzchni w innych materiałach.

Proponowane podręczniki:

W. Harison, Electronic structure of solids.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka Ciała Stałego

Forma zaliczenia:

Egzamin testowy

Metody Jądrowe Ciała Stałego:

Przedmiot: 421 Struktura i dynamika sieci fazy skondensowanej

Wykładowca: prof. dr hab. Izabela Sosnowska

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204421

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Wykład jest poświęcony elementom współczesnej krystalografii. Zawiera on omówienie elementów symetrii występujących w ciałach stałych, włączając symetrię struktur modulowanych i kwazikryształów. Przedmiotem wykładu będą związki pomiędzy strukturą k rystaliczną, dynamiką wewnętrzną i własnościami fizycznymi materiałów. Przedstawione będą również oddziaływania wewnętrzne w fazie skondensowanej materii. Omówione zostaną struktury i własności magnetyków, ferroelektryków, nadprzewodników, superjonowych p rzewodników, substancji amorficznych, ciekłych kryształów i kwazikryształów. Podane będą różne metody badania struktury materiałów oraz porównanie różnych technik badawczych. Przedmiotem wykładu będą również zmiany własności materiałów pod wpływem czynnik ów zewnętrznych: ciśnienia, temperatury i pola magnetycznego. Omówione zostaną również przejścia fazowe w fazie skondensowanej i metody ich badania.

Proponowane podręczniki:

  1. Z. Bojarski, M. Gigla, K. Stróż, M. Surowiec, Krystalografia.

  1. B.K. Weinstein, Krystalografia Współczesna (wyd. w jęz. angielskim i rosyjskim), t. I-IV.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Podstawy dyfrakcji promieni X i neutronów, Fizyka V.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 511 Metody jądrowe fizyki ciała stałego

Wykładowca: prof. dr hab. Izabela Sosnowska

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205511

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Elementy współczesnej krystalografii. Symetria kryształów, włączając symetrię struktur modulowanych i kwazikryształów. Oddziaływania wewnętrzne w fazie skondensowanej materii. Związki pomiędzy strukturą krystaliczną, dynamiką wewnętrzną i własności ami fizycznymi materiałów. Własności fizyczne magnetyków, ferroelektryków, nadprzewodników, superjonowych przewodników, substancji amorficznych, ciekłych kryształów i kwazikryształów. Zmiany własności materiałów pod wpływem czynników zewnętrznych: ciśnien ia, temperatury i pola magnetycznego. Przejścia fazowe. Dyfuzję. Metody badania struktury i dynamiki wewnętrznej materiałów oraz porównanie różnych technik badawczych. Rozpraszanie neutronów powolnych w fizyce materiałów oraz porównanie tej techniki z inn ymi metodami jądrowymi takimi jak: efekt Mö ssbauera, jądrowy rezonans magnetyczny (NMR) oraz promieniowanie synchrotronowe.

Proponowane podręczniki:

  1. Z. Bojarski, M. Gigla, K. Stróż, M. Surowiec, Krystalografia.
  2. B.K. Weinstein, Krystalografia Współczesna (wyd. w jęz. angielskim i rosyjskim), tom I-IV.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Dyfrakcja promieni X i neutronów oraz Fizyka V, Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

Rentgenowskie Badania Strukturalne:

Przedmiot: 425 Fizyka promieni X I

Wykładowca: prof. dr hab. Maria Lefeld-Sosnowska

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204425

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

l. Źródła promieniowania rentgenowskiego (lampy, źródła synchrotronowe).

2. Oddziaływanie promieniowania X z materią (rozpraszanie, absorpcja, załamanie).

3. Defekty w kryształach.

4. Dynamiczna teoria dyfrakcji promieni X na kryształach (kryształy idealne i zdeformowane, równania Takagi-Taupina, wysokorozdzielcza dyfraktometria wielo-krystaliczna).

Proponowane podręczniki:

  1. J. Gronkowski, Materiały do wykładu 1995/96.
  2. N.A. Dyson, Promieniowanie rentgenowskie w fizyce atomowej i jądrowej.
  3. M. Lefeld-Sosnowska, Rozprawa habilitacyjna (UW 1979).

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, IV, Podstawy dyfrakcji promieni X i neutronów.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego, Elektrodynamika ośrodków materialnych.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 513 Fizyka promieni X II

Wykładowca: prof. dr hab. Jerzy Gronkowski

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205513

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Zastosowania dyfrakcji promieni X (metoda fal stojących; metody proszkowe; dyfraktometria; wyznaczanie parametrów sieci; interferometria rentgenowska; optyka rentgenowska; wyznaczanie struktur krystalicznych; przypadek wielu fal; dyfrakcja pośl izgowa; kwazikryształy).
  2. Rozpraszanie promieni X (rozpraszanie niesprężyste, porównanie z rozpraszaniem neutronów; rozpraszanie dyfuzyjne, defekty punktowe; rozpraszanie niskokątowe).
  3. Rentgenowska spektroskopia emisyjna i absorpcyjna (EXAFS, SAXS).
  4. Przegląd badań materiałowych metodami rentgenowskimi i innymi (reflektometria, badania cienkich warstw; mikroskopia rentgenowska; obrazowanie za pomocą kontrastu fazowego; litografia rentgenowska; metody elektronowe, spektroskopia fotoelektronów, L EED, RHEED).
  5. Rentgenowskie lasery na swobodnych elektronach (działanie undulatora).

Proponowane podręczniki:

  1. J. Gronkowski, Materiały do wykładu 1995/96.
  2. N.A. Dyson, Promieniowanie rentgenowskie w fizyce atomowej i jądrowej.
  3. M. Lefeld-Sosnowska, Rozprawa habilitacyjna (UW 1979).

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, IV, Podstawy dyfrakcji promieni X i neutronów

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego,

Elektrodynamika ośrodków materialnych.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

Biofizyka:

Przedmiot: 428 Mechanika kwantowa II (dla studentów Biofizyki)

Wykładowca: dr hab. Maciej Geller

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 1

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 1

Liczba godzin ćw./tydz.: 1

Kod: 13.204428

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Program:

Wykład obejmuje wstęp do mechaniki kwantowej układów cząsteczkowych, mechaniki molekularnej i teorii oddziaływań międzycząsteczkowych.

  1. Od równania Schrö dingera do metody SCF-HF-MO-LCAO: pokazanie kolejnych kroków umożliwiających przybliżone rozwiązywanie równania Schrö dingera dla układów molekularnych, w tym: przybliżenie Borna-Oppenheimera; przybliżenie jednoelektronowe; metoda Hartree-Focka; metoda pola samouzgodnionego (SCF) i funkcja falowa układu w postaci wyznacznika Slatera; metoda Hartree-Focka-Roothaana (przyb liżenie LCAO).
  2. Metody ab initio i metody półempiryczne; bazy funkcyjne.
  3. Fizyczna interpretacja stabilności wiązania chemicznego: tw. wirialne; tw. Elektrostatyczne i tw. Hellmanna-Feynmana.
  4. Orbitale wiążące i antywiążące; p i s ; układy p -elektronowe; orbitale zhybrydyzowane.
  5. Metody mechaniki molekularnej.
  6. Opis oddziaływań międzycząsteczkowych: rachunek zaburzeń Rayleigha-Schrö dingera; oddziaływania hydrofobowe.
  7. Zastosowania opisu kwantowego w badaniach struktury elektronowej cząsteczek i makrocząsteczek biologicznych.

Proponowane podręczniki:

W. Kołos, Chemia kwantowa.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: 429 Biologia

Wykładowca: doc. dr hab. Jan Sabliński

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.104429

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Następujące zagadnienia z zakresu biologii ogólnej i molekularnej:

  1. Teoria komórkowa: ogólne wiadomości o budowie, funkcjonowaniu i organizacji komórek roślinnych i zwierzęcych, bakterii, struktur subkomórkowych i wirusów.
  2. Cykl komórkowy: chromosomy, kod genetyczny, mitoza i mejoza.
  3. Podstawy genetyki: geny, prawa Mendla, segregacja genów, genotyp-fenotyp-środowisko, genetyka człowieka i determinacja płci.
  4. Mutacje chromosomowe i genowe, choroby dziedziczne.
  5. Różnicowanie komórek, regulacja i ekspresja genów, rola cytoklin.
  6. Podstawowe wiadomości z zakresu fizjologii.
  7. Podstawy onkologii molekularnej i klinicznej, protoonkogeny-onkogeny-choroby nowotworowe u ludzi.
  8. Podstawy immunologii: budowa i wytwarzanie przeciwciał, rearanżacja genów, geny zgodności tkankowej, tolerancja immunologiczna, autoagresja.
  9. Terapia genowa w leczeniu chorób dziedzicznych, zwierzęta transgeniczne.
  10. Podstawy radiobiologii – wpływ promieniowań jonizujących na organizmy żywe.
  11. Wybrane zagadnienia ewolucji.

Proponowane podręczniki: ---

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem: ---

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 430 Chemia organiczna

Wykładowca: dr hab. Janusz Stępiński

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 4

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.304430

Liczba punktów kredytowych: 5

Celem wykładu jest przygotowanie studentów do zrozumienia wykładu z biochemii, który jest w semestrze letnim.

Program:

Wykład obejmuje podstawowe zagadnienia chemii organicznej i fizycznej chemii organicznej. Szczególnie rozwinięte są zagadnienia dotyczące reaktywności, struktury i właściwości cząsteczek biologicznych (aminokwasy, białka, cukry, pochodne kwasów nuk leinowych).

Proponowane podręczniki:

M. Masztalerz, Chemia organiczna.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do biofizyki.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 432 Biochemia

Wykładowca: dr hab. Ewa Kulikowska

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 4

Liczba godzin ćw./tydz.: 4

Kod: 13.604432

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

  1. Białka - struktura I, II, III i IV- rzędowa. Ewolucja molekularna białek, systematyka białek.
  2. Enzymy. Terminy i jednostki, specyficzność, systematyka i nomenklatura enzymów. Kinetyka enzymatyczna - teoria Michaelisa. Rodzaje inhibicji i aktywacji enzymów. Allosteria. Regulacja aktywności enzymów. Mechanizm działania enzymów - budowa miejsca aktywnego, mechanizmy katalityczne. Kompleksy enzymatyczne. Koenzymy - budowa, rodzaje reakcji katalizowanych, wybrane mechanizmy elektronowe.
  3. Metabolizm białek. Enzymy proteolityczne. Transminacja, dekarboksylacja, dezaminacja oksydacyjna. Cykl mocznikowy. Oksydacyjna dekarboksylacja a -ketokwasów.
  4. Kwasy nukleinowe. Struktura I- rzędowa. Biosynteza z prekursorów. DNA-struktura II- i III- rzędowa. RNA: t-RNA, m-RNA, r-RNA. Enzymy rozszczepiające kwasy nukleinowe. Funkcje genetyczne: replikacja DNA, transkrypcja RNA- processing, splicing. Geny mozaikowe. Mechanizm przekazywania informacji genetycznej. Kod genetyczny. Translacja - biosynteza białka.
  5. Wirusy - budowa, cykl życiowy i patogenność, wirus HIV.
  6. Węglowodany – budowa i metabolizm. Mono-, di- i polisacharydy zwierzęce i roślinne. Glikozydy. Hydroliza i fosforoliza polisacharydów. Glikoliza i fermentacja. Fosforylacja substratowa. Cykl Krebsa. Cykl pentozowy. Glukoneogeneza. Fotosynteza - proces ciemniowy - cykl Calvina.
  7. Lipidy - budowa i metabolizm. Tłuszcze właściwe, fosfolipidy, glikolipidy, sterydy, woski, izoprenoidy, witaminy. Metabolizm: trawienie tłuszczów, b -oksydacja kwasów tłuszczowych, biosynteza kwasów tłuszczowych, glicerydów i fosfolipidów.
  8. Utlenianie biologiczne - podstawy bioenergetyki. Sprzężenie przez ATP i inne związki “wyskoenergetyczne" procesów endo- i egzoergicznych. Przyczyny wysokiej zmiany entalpii swobodnej hydrolizy związków “bogatych w energię”. Łańcuch oddechowy. Przenośniki elektronów i ich potencjały oksydoredukcyjne. Mechanizm fosforylacji oksydacyjnej wg. Mitchella. Porównanie bilansu energetycznego fosforylacji oksydacyjnej i substratowej. Budowa mitochondrium.
  9. Fotosynteza - proces świetlny. Budowa chloroplastu. Barwniki kompleksu antenowego. Fotochemiczne pompowanie chlorofilu. Fotosystem I i II. Transport elektronów w procesach fosforylacji cyklicznej i niecyklicznej.
  10. Biochemia organelli komórkowych - lokalizacja procesów biochem. Błona komórkowa - budowa, skład chemiczny. Mechanizmy i energetyka transportu błonowego aktywnego i biernego. Kanały i pory błonowe, przenośniki, kotransport, jonofory. ATP-azowa pompa sodowo-potasowa w błonie. Pompa wapniowa. Jądro komórkowe - budowa chromosomu pro- i eukariotycznego, plazmidy, transposony. Biochemia mitochondrium, funkcje biochemiczne retikulum endoplazmatycznego rybosomów.
  11. Współzależności metaboliczne. Etapy katabolizmu komórkowego. Dopływy i odpływy z cyklu Krebsa do puli białek, węglowodanów i tłuszczowców. Współgranie katabolizmu tlenowego i beztlenowego, regulacja allosteryczna.
  12. Regulacja metabolizmu. Jacoba-Monda model indukcji i represji enzymatycznej. Inne mechanizmy regulacji na poziomie genetycznym. Regulatory endogenne allosterczne. Sygnalizacja międzykomórkowa.
  13. Regulacja hormonalna - mechanizmy. System fosforylacji białek przez kinazy białkowe zależne od cAMP.
  14. Regulacja przez układ nerwowy. Przewodzenie wzdłuż neuronu i na synapsach. Neurotransmitery. Rola jonów Ca++ i kalmeduliny.

Proponowane podręczniki:

  1. L. Stryer, Biochemia.
  2. A.L. Lehninger, Biochemia.
  3. P. Karlson, Zarys Biochemii, t. I i II.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do biofizyki.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Chemia organiczna.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin.

***

Przedmiot: 433 Spektroskopia molekularna

Wykładowca: dr hab. Mieczysław Remin

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204433

Liczba punktów kredytowych: 6

Program:

Teoria, metody i zastosowania (badania struktury i dynamiki) spektroskopii molekularnej; magnetyczny rezonans jądrowy w jednym i dwu wymiarach, klasyczny i kwantowy opis układu spinów jądrowych, relaksacja spinów, ekranowanie elektronowe, sprężenia skalarne i dipolowe, jądrowy efekt Overhausera, jądrowy rezonans magnetyczny 1H , 13C i 31P w makromolekułach biologicznych, transfer magnetyzacji jądrowej w układach biologicznych in vivo , przestrzenna lokaliz acja spinów i obrazowanie w biomedycynie; absorpcja IR i UV-VIS, fluorescencja, poziomy energetyczne w cząsteczce, reguły wyboru, widma elektronowe, oscylacyjne i rotacyjne, dichroizm kołowy, spektroskopia Ramana, spektometria masowa, efekt Mössbauera.

Proponowane podręczniki:

  1. P.W. Atkins, Physical Chemistry.
  2. A. Abragam, Principles of magnetic resonance.
  3. G. Herzberg, Molecular spektra and molecular structure.
  4. H. Gü nter, Spektroskopia wysokiej zdolności rodzielczej NMR.
  5. Z. Kęcki, Podstawy spektroskopii molekularnej.
  6. R. Ernst, G. Bodenhausen, Principles of nuclear magnetic resonance in one and two dimmension.
  7. T. James, Biomedical magnetic resonance.
  8. T. Evans, Biomolecular NMR spektroscopy.

Journals of the International Society of Magnetic Resonance in Medicine:

  1. Journal of Magnetic Resonance Imaging, ed. G. D. Fullerton;
  2. Magnetic Resonance in Medicine ed. F. W. Wehrli,

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka statystyczna.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 515 Biofizyka molekularna I

Wykładowca: prof. dr hab. Ryszard Stolarski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 4

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.905515

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Program wykładu obejmuje zagadnienia struktury przestrzennej /konformacja/, dynamiki ruchów molekularnych i oddziaływań międzycząsteczkowych polimerów biologicznych, białek i kwasów nukleinowych oraz podstawowych metod doświadczalnych i teoretyczny ch badania tych zagadnień. Zagadnienia wstępne obejmują przypomnienie budowy chemicznej, mechanizmów biosyntezy i roli biologicznej kwasów nukleinowych i białek. Następnie omawiane są szczegółowo metody badania konformacji i dynamiki biopolimerów: sekwenc jonowanie, elektroforeza, ultrawirowanie, magnetyczny rezonans jądrowy (NMR), dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego na monokryształach i włóknach, dynamika molekularna (MD), z rozszerzeniem kwantowym i na dynamikę brownowską. Omawianie struktur i dynam iki kwasów nukleinowych DNA i RNA oraz białek jest prowadzone od poziomu monomerów składowych do poziomu struktur trzecio- i czwartorzędowych. Szczególny nacisk położony jest na najbardziej aktualne, “gorące” zagadnienia prezentowane w literaturze św iatowej, np. zwijanie /folding/ białek in vitro i in vivo, specyficzne rozpoznawanie wzajemne białek i kwasów nukleinowych o ściśle określonych sekwencjach, niemichaelisowskie przebiegi kinetyki reakcji enzymatycznych.

Proponowane podręczniki:

  1. W. Saenger, Principles of nucleic acid structure.
  2. T.E. Creighton, Proteins. Structures and molecular properties.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Pracownia chemii fizycznej, Pracownia biochemii, Mechanika kwantowa II.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Spektroskopia molekularna, Biochemia.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 516 Genetyka molekularna

Wykładowca: dr hab. Edward Darżynkiewicz

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.905516

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Wykład obejmuje wybrane, a jednocześnie będące kluczowymi, zagadnienia ze współczesnej genetyki molekularnej. W rozważaniach nad strukturą i funkcją DNA omawiane są takie tematy, jak: dlaczego DNA ma strukturę helikalną, różne rodzaje heliksów, for my heliksów w przestrzeni, superzwinięcie DNA, DNA i chromosomy, metody stosowane do badania struktury DNA, DNA jako matryca w procesie transkrypcji - zasady procesu transkrypcji, organizacja sekwencji DNA, kompleks transkrypcyjny, regulacja procesu trans krypcji, transkrypcja a nukleosomy. Kolejnym cyklem tematów są sprawy związane ze strukturą i funkcją różnych rodzajów RNA, m.in.: procesy dojrzewania RNA (splicing, capping, poliadenylacja), transport wewnątrzkomórkowy kwasów rybonukleinowych i jego regu lacja, mechanizmy biosyntezy białka. Sporo miejsca w wykładach poświęcone jest molekularnym mechanizmom oddziaływania faktorów białkowych z odpowiednimi strukturami kwasów nukleinowych w kluczowych dla biologii molekularnej procesach. Wydzielony blok wykł adów obejmuje tematy związane z inżynierią genetyczną, w tym: uzyskiwanie genu do rekombinacji, wprowadzanie rekombinowanego genu do komórek pro- i eukariotycznych, analiza zrekombinowanych komórek, sekwencjonowanie genów i genomów, praktyczne wykorz ystanie genetyki molekularnej (molekularna medycyna, kontrolowane modyfikacje genetyczne mikroorganizmów roślin i zwierząt).

Proponowane podręczniki:

  1. Genetyka molekularna, red. Piotr Węgleński, PWN.
  2. Nowe tendencje w biologii molekularnej i inżynierii genetycznej oraz medycynie, Wyd. Sorus, Poznań.
  3. A. Jerzmanowski, Geny i ludzie.
  4. L. Stryer, Biochemia.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Biochemia (dla studentów Biofizyki).

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 518 Wstęp do modelowania matematycznego i komputerowego w naukach przyrodniczych

Wykładowca: prof. dr hab. Bogdan Lesyng

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 11.005518

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Na wykładzie dyskutowane są stosunkowo proste układy i procesy z obszarów fizyki, chemii i biologii. Omawiane są algorytmy pozwalające na symulację tych procesów. Algorytmy są optymalizowane, badana jest również ich stabilność. Przedstawione s ą modele klasycznej oraz kwantowej mechaniki i dynamiki oraz typowe zastosowania tych modeli.

  1. Współczesne architektury komputerowe. Superskalarne stacje robocze. Wektorowe i masywnie równoległe superkomputery.
  2. Teoria i eksperyment. Modelowanie i symulacje procesów fizycznych i biomolekularnych. Redukcjonizm. Trajektorie w przestrzeni fazowej. Klasyfikacja systemów dynamicznych. Procesy stochastyczne i kwantowe.
  3. Dyskretyzacja przestrzeni fazowej. Prawo wielkich liczb. Rozkłady gęstości. Funkcje korelacji.
  4. Periodyczne warunki brzegowe. Metody skończonych różnic. Algorytmiczna stabilność.
  5. Algorytmy Monte-Carlo i dynamiki molekularnej.
  6. Proste dyskretne modele. Modele twardych i miękkich kul oraz rzeczywiste układy atomowe i molekularne.
  7. Przegląd kwantowych metod pozwalających na wyznaczanie mikroskopowych potencjałów oddziaływania między układami atomowymi lub molekularnymi: (a) Przybliżenie Borna - Oppenheimera. (b) Metoda Hartree - Focka rozszerzona o rachunek zaburzeń Mellera – Plessera uwzględniający energię korelacji. (c) Perturbacyjny rachunek zaburzeń w przybliżeniu polaryzacyjnym. (d) Metody typu “Density Functional”.
  8. Symulacje układów dyskretnych w stanach równowagowych. (a) Podstawowe zespoły statystyczne i termodynamiczne właściwości. Mikroskopowy obraz ciśnienia, temperatury oraz ciepła właściwego. (b) Termodynamiczne funkcje odpowiedzi. Termodynamiczne całk owanie. Symulacje różnic energii swobodnej.
  9. Symulacje ewolucji w czasie układów dyskretnych. (a) Czasowe funkcje korelacji. (b) Współczynniki transportu. Proste procesy dyfuzyjne. (c) Lepkość i inne makroskopowe właściwości.
  10. Przegląd wybranych zastosowań. (a) Kropla cieczy. (b) Stopione sole. (c) Ciekłe kryształy. (d) Cienkie warstwy.
  11. Struktura i dynamika kwasów nukleinowych, nośników informacji genetycznej.
  12. Struktura i dynamika białek. Wstęp do symulacji reakcji enzymatycznych.

Proponowane podręczniki:

  1. J.M. Haile, Molecular Dynamics Simulation, Elementary Methods.
  2. R.W. Hockney, J.W. Eastwood, Computer Simulation Using Particles.
  3. M. P. Allen, D.J. Tildesley, Computer Simulation of Liquids.
  4. J.A. McCammon, S. Harvey, Dynamics of Proteins and Nucleic Acids.
  5. B. Lesyng, J.A. McCammon, Molecular Modeling Methods, Basic Techniques and Challenging Problems in Pharmac.Ther. vol. 60, pp.149-167, 1993.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka statystyczna I, Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, IV, V, Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin.

***

Przedmiot: 519 Biofizyka molekularna II

Wykładowca: kilku wykładowców (organizacja wykładu prof. dr hab. Ryszard Stolarski)

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 4

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.905519

Liczba punktów kredytowych: 5

Celem wykładu jest przygotowanie studentów do pracy magisterskiej w zakresie tematyki badawczej Zakładu Biofizyki oraz zapoznanie ich z tematyką, która w naszym Zakładzie nie jest realizowana, a która wydaje się niezbędna w wykształceniu biofizy ka.

Program:

Wykład jest kontynuacją Biofizyki molekularnej I. Obejmuje prezentację najnowszych zagadnień badawczych prowadzonych aktualnie w dziedzinie biofizyki. Tematyka wykładu w danym roku akademickim zależy od składu wykładowców i zakresu przez nich prowa dzonych badań.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Biofizyka molekularna I.

Forma zaliczenia:

Egzamin pisemny.

***

Przedmiot: 520 Metody modelowania molekularnego. Przegląd i zastosowania praktyczne

Wykładowca: prof. dr hab. Bogdan Lesyng

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 11.005520

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

W wykładzie omawiane są najbardziej popularne metody modelowania molekularnego stosowane w biologii molekularnej i biofizyce. Metody odwołują się do modeli z obszaru fizyki mikroskopowej i mezoskopowej. Prezentowane są podstawowe programy komputero we pozwalające na prowadzenie badań naukowych w w/w dziedzinach. W szczególności są to programy z obszaró w chemii kwantowej, mechaniki molekularnej, dynamiki molekularnej, rozwiązujące równania Poissona-Boltzmanna oraz programy pozwalające badać procesy dyfuzji w układach biomolekularnych. Ćwiczenia są skorelowane z wykładem.

  1. Przegląd wybranych technik eksperymentalnych, dostarczających informacji o strukturze przestrzennej i dynamice molekuł, w tym biopolimerów (optyczna spektroskopia molekularna, NMR, dyfrakcja rentgenowska i neutronowa).
  2. Wstęp do teorii elektronowej molekuł: Metody ab initio pola samouzgodnionego. Bazy funkcyjne. Poprawki korelacyjne. Własności elektronowe. Potencjał elektrostatyczny. Programy: Turbomole, Gamess i Gaussian.
  3. Metody funkcjonału gęstości elektronowej: Twierdzenie Kohna-Sharna. Przybliżenie “local density”. Poprawki nielokalne. Programy: DMol i DGauss.
  4. Mikroskopowe modele oddziaływań międzycząsteczkowych: Przybliżenie polaryzacyjne. Wkłady wymienne.
  5. Struktura funkcji energii potencjalnej dla układów makrocząsteczkowych: Rola oddziaływań elektrostatycznych. Pola siłowe dla kwasów nukleinowych i białek. Algorytmiczne metody optymalizacji geometrii makrocząsteczek poprzez minimalizację funkcji en ergii potencjalnej.
  6. Mikroskopowa mechanika (MM) i dynamika molekularna (MD): Programy: Amber, Argos, Discover, Gromos, X-Plor. Interpretacja struktury kwasów nukleinowych i białek.
  7. Wykonanie symulacji MD w różnych zespołach statystycznych: Metody wyznaczania energii swobodnej.
  8. Kwantowa dynamika układów molekularnych: Sprzężenia między układami kwantowymi i klasycznymi, kwantowo-klasyczna dynamika molekularna. Mikroskopowy opis reakcji enzymatycznych. Program QCMD.
  9. Molekularne modele mezoskopowe: Równanie Poissona-Boltzmanna. Energia elektrostatyczna układów makrocząsteczkowych. Programy: DelPhi i UHBD. Oddziaływania hydrofobowe.
  10. Mechanizm wzajemnego, specyficznego rozpoznawania się układów biomolekularnych: Oddziaływania inhibitorów z enzymami (projektowanie leków). Oddziaływania kwasów nukleinowych i białek, w szczególności oddziaływania genów operatorowych z represorami. Programy: Ludi i APEX-3D.
  11. Różne skale czasowe i przestrzenne molekularnych procesów dynamicznych: Związki między modelami mezoskopowymi i mikroskopowymi.
  12. Opis procesu zwijania się białek do postaci funkcjonalnej (“protein folding”).

Proponowane podręczniki:

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Wstęp do modelowania matematycznego i komputerowego w naukach przyrodniczych.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do biofizyki, Fizyka I, II, III, IV, Mechanika kwantowa II (dla studentów Biofizyki) lub Wstęp do fizyki atomu, cząsteczki i ciała stałego, Fizyka statystyczna I.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

Fizyka Medyczna:

Przedmiot: 435 Podstawowe problemy nauk biomedycznych

Wykładowca: prof. dr hab. Jan Doroszewski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 12.904435

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Celem wykładu jest przedstawienie w syntetycznej i nowoczesnej formie podstawowych elementów budowy i najważniejszych zasad funkcjonowania organizmu człowieka.

Program:

Opis podstawowych elementów budowy i najważniejszych zasad funkcjonowania organizmu człowieka obejmuje różne poziomy strukturalne, począwszy od cząsteczkowego i komórkowego, poprzez tkankowy, narządowy i układowy, kończąc na organizmie jako całości . Szczególna uwaga jest zwrócona na zależności łączące prawidłowe i patologiczne zjawiska na różnych poziomach, zwłaszcza związanych z procesami regulacyjnymi i ich zaburzeniami. Tematyka obejmuje zasady działania podstawowych – przede wszystkim fizy cznych - metod badawczych, naukowych i diagnostycznych, terapeutycznych i innych.

Wykład ma uzupełniać i porządkować wiedzę biomedyczną już posiadaną lub kiedyś nabytą przez studentów: omawiana tematyka powinna stanowić dobry punkt wyjścia dla dalszego rozwijania wiedzy w bardziej specjalnych dziedzinach związanych z przyszłą pracą zawodową.

Proponowane podręczniki:

  1. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, wyd. 2, red. W. Z. Traczyk i A.Trzebski, PZWL, Warszawa 1989.
  2. W.Z. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie.
  3. Podstawy cytofizjologii, red. J. Kawiak i in., PWN.
  4. Podstawy biofizyki - podręcznik dla studentów medycyny, red. A.Pilawski, PZWL.
  5. Biochemia Harpera, wyd. 3, red. R. K. Murray i in., PZWL.
  6. Anatomia człowieka, wyd. 5, red, J. Sokołowska-Pituchowa, PZWL.
  7. A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka.
  8. Patofizjologia - podręcznik dla studentów medycyny, PZWL.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 436 Fizyczne podstawy radiodiagnostyki

Wykładowca: prof. dr hab. Jerzy Tołwiński

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204436

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Problematyka fizyczna w radiodiagnostyce.
  2. Techniki badań diagnostycznych.
  3. Aparatura obrazująca i jej parametry fizyczne.
  4. Tomografia komputerowa w diagnostyce rentgenowskiej i medycynie nuklearnej.
  5. Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego.
  6. Źródła promieniowania: lampy rtg, i radiofarmaceutyki.
  7. Detektory promieniowania.
  8. Oddziaływanie promieniowania X i gamma w obiektach biologicznych.
  9. Metody obrazowania w diagnostyce medycznej.
  10. Przetwarzanie danych w diagnostyce ilościowej i prezentacja danych.
  11. Metody statystyczne w technikach obrazowania.
  12. Ocena jakości obrazów diagnostycznych.
  13. Dozymetria promieniowania i stosowana aparatura w diagnostyce medycznej.
  14. Narażenie pacjentów na promieniowanie jonizujące.
  15. Ochrona radiologiczna w zakładach stosujących promieniowanie jonizujące.
  16. Kontrola jakości pracy aparatury diagnostycznej.

Proponowane podręczniki:

  1. The physics of medical imaging,, red. S. Webb.
  2. P. Sprawls, Physical principles of medical imaging.
  3. Effective use of computers in nuclear medicine, red. Gelfand.
  4. Problemy biocybernetyki i inż. biomed, red. M. Nałęcz, tom 1-6.
  5. H. Morneburg, Bildgebene, Systeme fur die medizinische diagnostic.
  6. Hospital health physics, red.G. Eichholz, J. Shonke.
  7. Wybrane artykuły w czasopismach: Medical Physics, Am. Assoc. Phys. Med, Physics in Medicine and Biology, IOP Publishing Ltd.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: 437 Metody statystyczne analizy danych

Wykładowca: dr Piotr J. Durka

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2/2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2/2

Kod: 11.204437

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

  1. Prawdopodobieństwo - zdarzenia niezależne, zmienna losowa, gęstość prawdopodobieństwa, wartość oczekiwana, wariancja. Rozkłady prawdopodobieństwa: płaski, dwumianowy, Poissona, Gaussa, c 2.
  2. Centralne Twierdzenie Graniczne, Prawo Wielkich Liczb, nierówność Czebyszewa.
  3. Pobieranie próby - statystyka. Estymatory: nieobciążone i konsystentne. Metoda największej wiarygodności.
  4. Weryfikacja hipotez statystycznych - rozkład Studenta, dwuwymiarowy rozkład normalny, korelacja, macierz kowariancji. Regresja liniowa. Rozkład F.
  5. Zastosowania: Analiza wariancji (ANOVA). Test c 2 dobroci dopasowania. Analiza wariancji wielu zmiennych (MANOVA). Analiza składowych głównych (PCA), Analiza czynnikowa. Analiza dyskryminacyjna. Testy nieparametryczne. Analiza skupień.

Ćwiczenia: Systat, Matlab, C.

  1. Reprezentacje bitowe znaków, liczb, obrazów itp. Pojęcie złożoności obliczeniowej algorytmu. Notacja O(.). Problemy NP-trudne. Przestrzeń Hilberta L2(0, 2p ). Układ wektorów liniowo niezależnych, ortogonalnych, baza. Współczynniki Fouriera. Izomorfizm L2 i l2.
  2. Analiza widmowa: szereg Fouriera, twierdzenie Parsevala, transformata Fouriera. Widmowa gęstość mocy. Twierdzenie o splocie.
  3. Procesy AR, ARMA. Systemy liniowe niezmiennicze w czasie (LTI). Funkcja odpowiedzi impulsowej.
  4. Opis z pomocą liniowych równań różnicowych. Przekształcenie Z. Funkcja systemu (system function).
  5. Teoria i praktyka konstrukcji filtrów częstotliwościowych. Modelowanie i analiza prostych systemów.
  6. W skrócie: estymacje gęstości energii sygnału w przestrzeni czas-częstość. Spektrogram, przekształcenie Wignera, falki, Matching Pursuit. Fraktale i chaos deterministyczny. Sztuczne sieci neuronowe.

Ćwiczenia: Matlab, Simulink.

Proponowane podręczniki:

Podst. twierdzenia dostępne w PostScripcie:

Ftp://brain.fuw.edu.pl/pub/statys.ps - statystyka i ftp://brain.fuw.edu.pl/pub/sigproc.ps – analiza sygnałów.

Zajęcia sugerowane do wysłuchania / zaliczenia przed wykładem:

Analizamatematyczna i Algebra z geometrią lub Matematyka, Programowanie I i II.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin.

***

Przedmiot: 438 Bioelektryczność i elementy biocybernetyki

Wykładowca: prof. dr hab. Katarzyna Cieślak-Blinowska

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.904438

Liczba punktów kredytowych: 4,5

Program:

  1. Zjawiska jonowe w komórkach nerwów i mięśni. Powstawanie różnicy potencjałów w poprzek błony aktywnej. Teoria Hodgkina Huxleya.
  2. Propagacja pobudzenia elektrycznego. Przewodnictwo skokowe. Przewodnictwo synaptyczne i potencjały postsynaptyczne. Transmisje w zespołach neuronów.
  3. Zjawiska elektryczne w komórkach mięśniowych. Sterowanie mięśniami.
  4. Zjawiska elektryczne w narządach zmysłów. Aktywna transdukcja bodźca. Mechanizmy zapewniające wysoką czułość i rozdzielczość.
  5. Przewodnictwo objętościowe. Właściwości elektryczne tkanki i ich wpływ na potencjały mierzone w różnych reżimach eksperymentalnych.
  6. Elementy analizy sygnałów stochastycznych.
  7. Powstawanie, rejestracja, metody analizy sygnałów elektrycznych i magnetycznych: EEG, EP, EMG, ERG, EOG, EDG, MEG, MKG.
  8. Modelowanie aktywności populacji neuronów. Teoria Freeman'a.
  9. Sieci neuropodobne. Neurony formalne. Perceptron i Adaline. Modele pamięci asocjacyjnej - sieci Hopfielda. Sieci wielowarstwowe ze szczególnym uwzględnieniem metody propagacji wstecznej błędu. Uczenie nadzorowane, uczenie bez nadzoru, uczenie ze wzmocnieniem.

Proponowane podręczniki:

  1. P. Nunez, Electric fields of the brain.
  2. W.J. Freeman, Mass action in the nervous system.
  3. J. Hertz, A. Krogh, R. Palmer, Wstęp do teorii obliczeń neuronowych.

Zajęcia sugerowane do wysłuchania / zaliczenia przed wykładem:

Elektrodynamika.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 441 Podstawy planowania radioterapii i dozymetrii promieniowania jonizującego.

Wykładowca: dr Paweł Kukołowicz

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 1

Kod: 12.904441

Liczba punktów kredytowych: 4

Program:

  1. Podstawy radiobiologii klinicznej – śmierć komórki pod wpływem promieniowania jonizującego – modele, prawdopodobieństwo kontroli miejscowej nowotworu, prawdopodobieństwo uszkodzenia – wczesne i późne uszkodzenia, model liniowo-kwadratowy – ćwic zenia praktyczne z zastosowań.
  2. Podstawy dozymetrii promieniowania jonizującego – oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią, KERMA, dawka zaabsorbowana i wzajemne zależności, komora jonizacyjna Raport 277 IAEA – ćwiczenia praktyczne z obliczania dawki zaabsorbowanej.

  3. Opis wiązki promieniowania w absorbencie – wiązki elektronów i fotonów, procentowa dawka głęboka, profil wiązki, izodozy, moc dawki, model Cunningama (dawka pierwotna i rozproszona), ćwiczenia z obliczania czasów napromieniowania.
  4. Podstawy planowania leczenia – techniki teleradioterapii, przygotowanie i optymalizacja rozkładu dawki, ćwiczenia z zastosowaniem komputerowego systemu planowania.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: 524 Matematyczne modelowanie procesów w biologii

Wykładowca: dr Piotr Franaszczuk

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: łącznie 30 godz.

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 11.005524

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

  1. Wstęp (przykład jakościowej analizy modelu punktowego).
  2. Modele dynamiczne (sens, rola, symulacje komputerowe).
  3. Elementy jakościowej analizy układów dynamicznych (układy przestrzennie jednorodne).
  4. Elementy kinetyki reakcji chemicznych (reakcje enzymatyczne).
  5. Modele hodowli komórkowych.
  6. Układy z przełączaniem.
  7. Modele stochastyczne.
  8. Elementy dynamiki układów chaotycznych.
  9. Modele przestrzennie niejednorodne i elementy ich aanalizy (struktury dyssypatywne).
  10. Modele symulacyjne sieci neuronowych.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 525 Biochemia dla fizyki medycznej

Wykładowca: dr hab. Ewa Kulikowska

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.605525

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

  1. Cechy komórki prokariotycznej i eukariotycznej.
  2. Białka -struktura I-, II-, III-, IV- rzędowa.
  3. Enzymy.
  4. Zarys budowy węglowodanów i lipidów.
  5. Zarys katabolizmu białek, węglowodanów i tłuszczów, cykl Krebsa – końcowy wspólny etap przemian.
  6. Utlenianie biologiczne - podstawy bioenergetyki. Sprzężenie przez ATP procesów endo- i egzoergicznych. Łańcuch oddechowy, przenośniki elektronów i ich wzorców, potencjały redukcyjne. Mechanizm fosforylacji oksydacyjnej wg. Mitchella. Budowa mitochondrium. Bilans energetyczny fosforylacji oksydacyjnej i substratowej.
  7. Fotosynteza. Reakcje świetlne i ciemniowe. Zarys cyklu Calvina. Budowa chloroplastu. Kompleks antenowy i jego barwniki. Fotochemiczne pompowanie cząsteczki chlorofilu. Transport elektronów w procesach fosforylacji fotosyntetycznej cyklicznej i niecyklicznej. Fotosystemy I i II.
  8. Kwasy nukleinowe – struktura i funkcje. DNA - budowa chromosomu, replikacja. Mutacje. Procesy reperacji DNA. Mutacje a etiologia nowotworów. RNA - transkrypcja t-RNA, m-RNA i r-RNA. Translacja - biosynteza białka. Kod genetyczny. Zasady inżynierii genetycznej. Przyczyny nowotworów.
  9. Wirusy DNA i wirusy RNA, bakteriofagi - budowa, główne typy, schemat cyklu życiowego. Fagi lizogenne. Wirus HIV - cykl życiowy. Wiroidy i ewolucja wirusów.
  10. Błony - budowa i skład chemiczny. Mechanizmy transportu błonowego aktywnego i biernego. Kanały i pory błonowe, kotransport, przenośniki, jonofory. ATP-azowa pompa sodowo-potasowa w błonie - budowa i działanie. Pompa wapniowa.
  11. Proces widzenia. Budowa oka i siatkówki, pręciki i czopki. Przewodzenie impulsu elektrycznego wzdłuż aksonu i na synapsach (patrz niżej). Mechanizm widzenia rola rodopsyny; transducyny i in. białek.
  12. Skurcz mięśnia. Budowa mięśnia szkieletowego. Mechanizm skurczu - rola miozyny, aktyny i in. białek. Regulacja skurczu przez jony Ca++ - kalsekwestryna.
  13. Regulacja metabolizmu. Regulacja na poziomie genetycznym - Jacoba i Monoda model indukcji i represji enzymatycznej. Regulatory endogenne - inhibicja i aktywacja allosteryczna. Sygnalizacja międzykomórkowa. Regulacja hormonalna - mechanizmy. System fosforylacji białek przez kinazy białkowe zależne od cAMP-białko przewodzące G i in. białka.
  14. Regulacja przez układ nerwowy. Układ nerwowy sympatyczny i parasympatyczny. Przewodzenie stanu depolaryzacji wzdłuż neuronu. Przewodzenie synaptyczne. Neurotransmitery pobudzające i hamujące. Rola jonów Ca++ i kalmoduliny. Neurotransmitery a pamięć. Leki i trucizny związane z hamowaniem synaptycznym.

Proponowane podręczniki:

  1. L. Stryer, Biochemia.
  2. S. Rose, S. Bullock, Chemia życia.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do biofizyki.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 526 Radiometria i radioekologia

Wykładowca: dr Bogumiła Mysłek-Laurikainen

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.505526

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

  1. Promieniowanie w środowisku naturalnym. Monitoring środowiska w Polsce.
  2. Dawka graniczna, dawka pochłonięta i dawka skuteczna.
  3. Zagrożenie radiacyjne w medycynie nuklearnej i radiologii, narażenie medyczne.
  4. Skutki uwolnień radioaktywnych w środowsku naturalnym (Czarnobyl, fabryki przerobu paliwa, próbne wybuchy jądrowe).
  5. Energia i energetyka jądrowa.
  6. Krótkotrwałe i długotrwałe skutki narażenia radiacyjnego.
  7. Mikrodozymetria i hormeza.
  8. Ogólne zasady pracy ze źródłami promieniowania.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

Fizyka Środowiska:

Wybrane wykłady kursowe, specjalistyczne i monograficzne obowiązujące na poszczególnych specjalizacjach współpracujących w ramach Fizyki Środowiska oraz zajęcia z chemii.

Przedmiot: 443A Chemia ogólna

Wykładowca: prof. dr hab. Piotr Wrona

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.304443A

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Chemia ogólna. Elementy chemii nieorganicznej i analitycznej. Chemia i materia. Elektron i jądra atomów. Pierwiastki i związki chemiczne. Układ okresowy i struktura elektronowa atomów. Kowalencyjność a struktura elektronowa. Woda i roztwory. Równow aga chemiczna i szybkość reakcji chemicznych. Reakcje utleniania i redukcji. Kwasy, zasady i roztwory buforowe. Własności związków chemicznych. Podstawy chemii analitycznej. Rozpoznawanie typowych zanieczyszczeń nieorganicznych występujących w glebie, wod zie i powietrzu oraz metody ich usuwania.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 443B Chemia organiczna

Wykładowca: prof. dr hab. Zbigniew Czarnocki

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.304443B

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Podstawowe wiadomości o klasach związków organicznych: węglowowdory (łańcuchowe, cykliczne, aromatyczne); fluorowcopochodne; alkohole; fenole; etery; aldehydy; kwasy karboksylowe i ich pochodne; związki zawierające azot: aminy i amidy, związki nitrozowe i nitrowe, nitryle i inne; związki zawierające siarkę: tiole, sulfidy, sulfotlenki i inne; związki heterocykliczne; polimery, związki organiczne zawierające inne heteroatomy z uwzględnieniem takich ich własności jak lotność, rozpuszczalnoś ć w wodzie, toksyczność, możliwość utylizacji itp. Ponadto w programie przewiduje się omówienie podstawowych wiadomości z metod identyfikacji związków organicznych.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 444 Laboratorium z chemii I

Kierownik: dr hab. Ewa Bulska

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 0

Liczba godzin ćw./tydz.: 3

Kod: 13.304444

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Podstawowe czynności laboratoryjne: rozpuszczanie, roztwarzanie, ogrzewanie, strącanie osadów, sączenie, przemywanie itp. oraz posługiwanie się niezbędnym sprzętem laboratoryjnym; typy reakcji chemicznych: synteza, analiza, wymiana; reakcje chemicz ne: szybkość reakcji, równowaga reakcji, kierunek przebiegu reakcji, katalizatory; równowagi reakcji i reakcje w roztworach: zobojętnianie, strącanie, kompleksowanie, utlenianie i redukcja; właściwości niektórych substancji w stanie wolnym i związanym; re akcje charakterystyczne, identyfikacja niektórych jonów, wolnych pierwiastków i związków chemicznych (np.: metali, niemetali, kwasów, zasad, soli, niektórych częściej spotykanych mających znaczenie z punktu widzenia ochrony środowiska związków węgla i ic h pochodnych).

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń.

***

Przedmiot: 444 Laboratorium z chemii II

Kierownik: dr Joanna Ruszkowska

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 0

Liczba godzin ćw./tydz.: 3

Kod: 13.304444

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Proste operacje chemiczne (destylacja, krystalizacja, ekstrakcja). Izolacja produktów naturalnych materiału roślinnego. Synteza i porównanie właściwości związków izolowanych i zsyntetyzowanych. Wykonanie preparatu (leku). Analiza procesu syntezy w aspekcie zanieczyszczenia środowiska. Oznaczanie składów procentowych wybranych mieszanin rozpuszczalników metodą pomiaru współczynnika załamania światła. Wykorzystanie chromatografii (gazowej, cieczowej cienkowarstwowej) dla oczyszczania i oznaczania śla dowej ilości substancji organicznych.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed pracownią:

Laboratorium z chemii I.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń.

Optyka Fourierowska i Przetwarzanie Informacji:

Przedmiot: 448 Optyka fourierowska

Wykładowca: dr Kazimierz Gniadek

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204448

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Podstawy matematyczne optyki fourierowskiej: analityczne reprezentacje sygnałów jedno- i dwuwymiarowych, splot i korelacja, dwuwymiarowe przekształcenie Fouriera, przekształcenia: Fouriera-Bessela, Hilberta i Mellina i ich związek z przek ształceniem Fouriera, dwuwymiarowe twierdzenie o próbkowaniu, dyskretne przekształcenie Fouriera.
  2. Układ optyczny jako dwuwymiarowy układ liniowy: niezmienniczość przestrzenna, odpowiedź impulsowa, funkcja przenoszenia.
  3. Fizyczne podstawy optyki fourierowskiej: fale świetlne, amplituda zespolona, zasada superpozycji, częstości przestrzenne, Kirchhoffa teoria dyfrakcji, teoria dyfrakcji w sformułowaniu Rayleigha -Sommerfelda, dyfrakcja w obszarze Fraunhoffera jako przekształcenie Fouriera pola optycznego.
  4. Transformacyjne właściwości soczewek: soczewka jako element realizujący przekształcenie fazy fali świetlnej, soczewka jako element realizujący przekształcenie Fouriera rozkładu amplitudy zespolonej, soczewka jako element obrazujący, odpowiedź imp ulsowa soczewki.
  5. Filtracja częstości przestrzennych i obróbka sygnałów optycznych: koherentny procesor 4-f, filtry częstości przestrzennych tworzone z pomocą komputera, metoda Lohmanna kodowania amplitudy i fazy, optyczna realizacja wybranych operacji matematyc znych, filtry dopasowane i rozpoznawanie obrazów, korelatory niezmiennicze względem skali i obrotu obrazu, wizualizacja przedmiotów fazowych, wielokanałowa obróbka jednowymiarowych sygnałów optycznych, niekoherentne przetwarzanie obrazów.
  6. Układ optyczny jako filtr częstości przestrzennych: powstawanie obrazów przy oświetleniu koherentnym i niekoherentnym, koherentna i niekoherentna funkcja przenoszenia, porównanie odwzorowania przy oświetleniu koherentnym i niekoherentnym

Proponowane podręczniki:

  1. K. Gniadek, Optyczne przetwarzanie informacji.
  2. K. Gniadek, Optyka fourierowska.
  3. J.W. Goodman, Introduction to Fourier Optics.
  4. E.G. Steward, Fourier Optics - an introduction.
  5. W.T. Cathey Optyczne przetwarzanie informacji i holografia.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 449 Optyczne przetwarzanie informacji

Wykładowca: dr Kazimierz Gniadek

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204449

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Optyczne przetwarzanie informacji jako interdyscyplinarna dziedzina nauki i techniki. Uogólniony model układu optycznego przetwarzania informacji.
  2. Koherentne procesory optyczne ze sprzężeniem zwrotnym. Optyczne rozwiązywanie równań różniczkowych cząstkowych oraz równań całkowych metodą filtracji częstości przestrzennych. Przetwarzanie obrazów z pomocą koherentnych i quasi-koherentnych układów ze sprzężeniem zwrotnym.
  3. Niekoherentne przetwarzanie sygnałów optycznych. Układy hybrydowe optyczno-elektroniczne i ich zastosowanie w optycznym (optoelektronicznym) przetwarzaniu informacji.
  4. Nieliniowe przetwarzanie obrazów. Przetwarzanie półtonowe. Realizacja wybranych operacji nieliniowych metodą przetwarzania półtonowego. Modulacja theta. Optyczna realizacja funkcji logicznych. Analogowo-cyfrowe przetwarzanie obrazów.
  5. Układy optyczne przestrzennie zmiennicze. Optyczne metody realizacji liniowych operacji przestrzennie zmienniczych na sygnałach jedno- i dwuwymiarowych. Transformacje geometryczne.
  6. Poprawianie obrazów.
  7. Tomografia optyczna. Przekształcenie Radona i jego związek z przekształceniem Fouriera. Optyczna realizacja przekształcenia Radona.
  8. Optyczne i optoelektroniczne metody realizacji modeli sieci neuronowych i pamięci skojarzeniowych. Asocjacyjne właściwości hologramów. Optyczna implementacja modelu Hopfielda sieci neuronowej. Sieci komórkowe i ich realizacja w układach hybrydowyc h optyczno-elektronicznych

Uwaga:

Wykład jest prowadzony na Wydziale Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej PW.

Proponowane podręczniki:

  1. K. Gniadek, Optyczne przetwarzanie informacji.
  2. H. Stark, Applications of Optical Fourier Transforms.
  3. Oryginalne prace opublikowane w czasopismach optycznych: Applied Optics, Journal of the Optical Soc. of America, Optics Communications.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Optyka fourierowska.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

Geofizyka - Fizyka Atmosfery:

Przedmiot: 481 Podstawy hydrodynamiki

Wykładowca: dr Konrad Bajer

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204481

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Program:

  1. Czym zajmuje się mechanika ośrodków ciągłych? Związki z mechaniką statystyczną i teorią kineyczną. Hipoteza continuum i zakres jej stosowalności. Przypomnienie rachunku wektorowego. Równanie ciągłości. Równania trajektorii, linii prądu i smugi.
  2. Regularne i chaotyczne linie prądu. Pochodna substancjalna. Nieściśliwość. Wirowość. Przepływy z symetrią i funkcje prądu.
  3. Tensor naprężeń cieczy w spoczynku. Ciśnienie hydrostatyczne. Całki materialne i ich pochodne po czasie.
  4. Równanie ewolucji wektora stycznego do linii materialnej. Tensor naprężeń w poruszającej się cieczy. Lepkość. Równanie Navier-Stokesa. Równanie Eulera. Prawo Bernoulliego.
  5. Warunki brzegowe na granicy dwóch ośrodków. Osobliwy charakter granicy m→0 a istnienie warstwy granicznej. Napięcie powierzchniowe. Pierwsza zasada termodynamiki. Równanie zmiany energii wewnętrznej w płynie newtonowskim. Lepka dyssypacja energii mechanicznej. Lepkość objętościowa.
  6. Ciepło właściwe. Współczynnik rozszerzalności cieplnej. Równania entropii i temperatury w płynie newtonowskim. Zupełny układ równań opisujący przepływ płynu newtonowskiego o niejednorodnej temperaturze.
  7. Niejednostajny przepływ jednokierunkowy. Równanie dyfuzji. Wpływ lepkości na nieciągłość prędkości, dyfuzja wirowości. Skale długości i czasu charakterystyczne dla dyfuzji. Równania ruchu cieczy w poruszającym się układzie współrzędnych. Siła odśrodkowa i siła Coriolisa.
  8. Spirala Ekmana. Liczba Rossbye'go. Pojęcie przepływu wielkoskalowego, znaczenie liczb bezwymiarowych. Wirowość i cyrkulacja, twierdzenie Kelvina. Wirowość absolutna. Pojęcie barotropowości.
  9. Dynamika wirowości. Warstwa przyścienna w opływie płaskiej płyty. Liczba Reynoldsa. Opływ cylindra. Separacja warstwy przyściennej.
  10. Potencjał zespolony dla dwuwymiarowego, nieściśliwego przepływu bezwirowego. Przepływy nielepkie w i wokół narożnika. Osobliwy charakter granicy Re→∞.
  11. Odwzorowania konforemne płaszczyzny przepływu. Opływ cylindra o przekroju kołowym. "Lift" i efekt Magnusa. Odwzorowanie Rukowskiego, Opływ cienkiej płytki. Zasada działania skrzydła samolotu. Mechanizm ustalania się cyrkulacji.
  12. Podstawy teorii stabilności hydrodynamicznej. Niestabilność Kelvina-Helmholza. Symetrie przepływu, a stosowalność modów normalnych do badania jego stabilności. Nieliniowe nasycanie.
  13. Pojęcie nieliniowości i dyspersji fal. Fale na wodzie, związek dyspersyjny. Ruch elementów płynu w fali płaskiej. Dlaczego fale morskie są mniej więcej równolegle do brzegu? Rola napięcia powierzchniowego, fale kapilarne.
  14. Analiza fourierowska fal. Prędkości grupowe fal na wodzie. Tłumienie fal na głębokiej wodzie. Oscylacje wywołane periodycznym ruchem sztywnej powierzchni. Lepka dyssypacja energii. Oscylacje wywołane periodycznym gradientem ciśnienia.

Proponowane podręczniki:

  1. D.J. Acheson, Elementary fluid dynamics.
  2. G.K. Batchelor, An introduction to fluid dynamics.
  3. M.J. Lighthill, An informal introduction to theoretical fluid mechanics.
  4. A.R. Patterson, A first ccourse in fluid dynamics.
  5. M. Van Dyke, An album of fluid motion.
  6. Cz. Rymarz, Mechanika ośrodków ciągłych.
  7. J. Bukowski, Mechanika Płynów.
  8. C. Gołębiewski, E. Łuczywek, E. Walicki, Zbiór Zadań z mechaniki płynów.
  9. B. Średniawa, Hydrodynamika i Teoria Sprężystości.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Analizamatematyczna i Algebra z geometrią lub Matematyka, Metody matematyczne fizyki, Elektrodynamika.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: 482 Meteorologia ogólna

Wykładowca: prof. dr hab. Krzysztof Haman

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 07.704482

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Podstawowe zagadnienia meteorologii:

  1. Skład i struktura atmosfery.
  2. Promieniowanie w atmosferze. Atmosfera jako maszyna cieplna.
  3. Pogoda i klimat: składniki pogody i klimatu; zjawiska atmosferyczne; strefy klimatyczne; masy powietrza, fronty, wyże i niże.
  4. Podstawowe wiadomości o cyrkulacjach atmosferycznych. Wieloskalowość i oddziaływania międzyskalowe: ogólna cyrkulacja atmosfery; ruchy w skali synoptycznej; mezoskala i zjawiska lokalne; turbulencja.
  5. Globalne zmiany klimatu: znaczenie oceanu; efekt szklarniowy, zachmurzenie; ozon w atmosferze.

Proponowane podręczniki:

  1. J.V. Iribarne, H.R. Cho, Fizyka atmosfery.
  2. S.P. Chromow, Meteorologia i klimatologia.

Zajęcia sugerowane do wysłuchania / zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do geofizyki.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 483 Metody matematyczne geofizyki

Wykładowca: dr Jan Herczyński

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 3

Kod: 11.104483

Liczba punktów kredytowych: 15

Program:

Wykład jest wprowadzeniem do tzw. "matematyki stosowanej" i powinien dać wyobrażenie o podstawowych problemach matematycznych, które są bliskie tym jakie spotykamy w praktyce, ale dających się jeszcze rozwiązywać. Zajęcia obejmują następujące części:

1. Równania różniczkowe cząstkowe (I-go rzędu liniowe i nieliniowe, liniowe II-go rzędu trzech typów klasyfikacyjnych: hiperboliczne, paraboliczne i eliptyczne),

2. Metody przestrzeni Hilberta (równania całkowe, problem Sturma-Liouville'a, problemy wariacyjne,...)

3. Metody stochastyczne (podstawowe pojęcia probabilistyczne i wprowadzenie do procesów stochastycznych).

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna i Algebra z geometrią lub Matematyka, Metody matematyczne fizyki.

Forma zaliczenia:

Kolokwia (ok. 4) oraz egzamin.

***

Przedmiot: 484 Wybrane zagadnienia hydrodynamiki

Wykładowca: dr Konrad Bajer

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204482

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Niestabilność warstwy cieczy podgrzewanej od spodu (Rayleigh-Benard). Przybliżenie Boussinesqa. Stan stacjonarny. Sprowadzanie równań do postaci bezwymiarowej, wielkości charakterystyczne. Bezwymiarowe liczby Rayleigha i Prandtla. Liniowa stabilność. Warunki brzegowe. Zjawisko "wymiany stabilności" dwóch stanów. Zasada wariacyjna. Krytyczna liczba Rayleigha. Stabilność dla obu powierzchni swobodnych, sztywnej u dołu i swobodnej u góry oraz obu sztywnych. Rolki konwekcyjne. Inne odmiany problemu niestabilności konwekcyjnej.

Teoria warstwy granicznej. Wyprowadzenie równań warstwy przyściennej. Przykład warstwy przyściennej w równaniu różniczkowym zwyczajnym z osobliwym zaburzeniem, porównanie teorii warstwy przyściennej z rozwiązaniem ścisłym. Warstwa przyścienna na płaskiej płycie o zerowym kącie natarcia.

Przepływy, w których bezwładność płynu można zaniedbać. Równanie Stokes'a i jego zastosowania. Przepływ o małej liczbie Reynoldsa wywołany przez poruszające się ciało. Sztywna kula w ruchu jednostajnym. Poprawka Oseena. Wzór Stokes'a na siłę oporu, prędkość grawitacyjnego opadania.

Opadająca kropla innej cieczy, prędkość grawitacyjnego opadania. Wznoszący się pęcherzyk gazu. Dwuwymiarowy przepływ Stokes'a w narożu.

Przepływy w obracającym się układzie odniesienia. Wiatr termiczny. Twierdzenie Taylora-Proudmana. Kolumny Taylora. Przepływ geostroficzny. Liczby Rossby'ego i Eckmana.

Teoria nielepkiej płytkiej wody w układzie obracającym się. Zachowanie wirowości potencjalnej. Liniowa teoria fal na płytkiej wodzie.

Fale płaskie w warstwie o stałej głębokości. Fale w nieskończenie długim kanale o stałej głębokości. Związek dyspersyjny. Fale Kelvina. Fale Poincar'e. Promień Rossby'ego. Topograficzne fale Rossby'ego. Płaszczyzna β.

Proponowane podręczniki:

  1. J. Bukowski, Mechanika Płynów.
  2. C. Gołębiewski, E. Łuczywek, E. Walicki, Zbiór Zadań z mechaniki płynów.
  3. Cz. Rymarz, Mechanika Ośrodków Ciągłych.
  4. B. Średniawa, Hydrodynamika i Teoria Sprężystości.
  5. D.J. Acheson, Elementary Fluid Dynamics.
  6. G.K. Batchelor, An Introduction to Fluid Dynamics.
  7. M.J. Lighthill, An informal Introduction to Theoretical Fluid Mechanics.
  8. A.R. Patterson, A first Course in Fluid Dynamics.
  9. M. Van Dyke, An Album of Fluid Motion.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna i Algebra z geometrią lub Matematyka, Metody Matematyczne Fizyki, Elektrodynamika

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 485 Meteorologia doświadczalna

Wykładowca: dr Ryszard Balcer

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 1

Kod: 07.704485

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

1. Pomiary w fizyce atmosfery. Ogólna charakterystyka przyrządów pomiarowych.

2. Pomiary wielkości charakteryzujących stan atmosfery: temperatura, ciśnienie atmosferyczne, wiatr.

3. Hydrometeorologia: wilgotność powietrza, parowanie, chmury, opady, hydrometria.

4. Optyka atmosfery: widzialność, aerozol atmosferyczny, promieniowanie niejonizujące w atmosferze.

5. Elektryczność atmosferyczna: pole elektryczne, jony, chmura burzowa.

6. Aerologia: pomiar wiatru górnego, radiosondy.

7. Metody teledetekcyjne: radar mikrofalowy, sodar, lidar.

8. Meteorologia satelitarna: obserwacje zachmurzenia, pomiar temperatury, światowy system obserwacji meteorologicznych (WWW).

Proponowane podręczniki:

  1. T. Kopcewicz, Fizyka atmosfery.
  2. E. Strauch, Metody i przyrządy pomiarowe w meteorologii i hydrologii.
  3. J.V. Iribarne, H.R. Cho, Fizyka atmosfery.
  4. Miernictwo elektryczne wielkości nieelektrycznych.
  5. Atlas Chmur – IMGW.
  6. Miernictwo meteorologiczne - tom 1 IMGW 1995.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I-V.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 486 Meteorologia teoretyczna I

Wykładowca: dr Szymon Malinowski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 07.704486

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Program:

Podstawowe zagadnienia termodynamiki atmosfery:

1. Zasady termodynamiki. Układy zamknięte i otwarte. Funkcje stanu.

2. Termodynamika suchej atmosfery.

3. Woda w atmosferze. Przemiany fazowe. Ciepło utajone.

4. Kondensacja, parowanie i zamarzanie w atmosferze. Jądra kondensacji i krystalizacji.

5. Statyka atmosfery. Metoda cząstki i warstwy. Diagramy termodynamiczne.

6. Mieszanie mas powietrza.

7. Chmury i mechanizmy opadowe.

8. Promieniowanie w atmosferze. Promieniowanie krótko i długofalowe.

9. Transfer promieniowania. Efekt szklarniowy.

Proponowane podręczniki:

  1. J.V. Iribarne, H.R. Cho, Fizyka Atmosfery.
  2. J.V. Iribarne, Atmospheric thermodynamics.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Meteorologia ogólna.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Podstawy hydrodynamiki, Termodynamika.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

***

Przedmiot: 535 Metody przetwarzania danych meteorologicznych

Wykładowca: prof. dr hab. Krzysztof Haman

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205535

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

1. Wiadomości wstępne

Przetwarzanie danych jako proces redukcji i selekcji dostępnych informacji. Pojęcie redundancji. Problem reprezentacji procesów atmosferycznych w różnych skalach. Rodzaje danych meteorologicznych i klimatologicznych. Informacja o organizacji zbierania, transmisji i przetwarzania danych meteorologicznych i klimatologicznych.

2. Przetwarzanie i analiza danych synoptycznych.

Weryfikacja i korekcja danych obserwacyjnych. Źródła i rodzaje błędów i przekłamań. Wykorzystanie redundancji dla detekcji i korekcji błędów.

Interpolacja danych liczbowych. Reprezentacja pól ciągłych i interpolacja do węzłów siatki regularnej. Główne techniki interpolacyjne - interpolacja liniowa, wielomiany, splajny. Współczynniki wagowe. Wykorzystanie danych klimatologicznych i prognostyc znych. Adaptacja i asymilacja danych niesynchronicznych.

Filtracja danych synoptycznych i jej związek z interpolacją. Analiza synoptyczna obiektywna i subiektywna. Rozkłady na komponenty ortogonalne.

Wizualizacja wyników przetwarzania i analizy. Nakładanie i animacja obrazów. Automatyczna analiza obrazów radarowych i satelitarnych.

3. Przetwarzanie i analiza danych klimatologicznych

Repetytorium podstaw probabilistyki, statystyki i teorii procesów stochastycznych. Pola losowe. Momenty statystyczne. Biały szum. Rozkłady kanoniczne procesów i pól losowych. Funkcje korelacyjne i autokorelacyjne.

Analiza szeregów czasowych. Rozkłady kanoniczne szeregów czasowych. Szeregi stacjonarne. Klasyczna analiza Fouriera. Widmo mocy. Problemy ukrytych okresowości. Problemy praktyczne analizy fourierowskiej. FFT. Szum czerwony i szum niebieski. Inne szereg i ortogonalne. Elementy analizy falkowej.

Analiza pól stochastycznych. Naturalne funkcje ortogonalne i ich zastosowania w analizie klimatologicznej. Pola jednorodne i izotropowe. Zastosowanie w tzw. Interpolacji obiektywnej pól synoptycznych.

Proponowane podręczniki:

R. Daley, Atmospheric Data Analysis.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Meteorologia doświadczalna, Metody matematyczne geofizyki.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

***

Przedmiot: 536 Meteorologia teoretyczna II

Wykładowca: dr Szymon Malinowski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 07.705536

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Program:

Podstawowe zagadnienia meteorologii dynamicznej:

  1. Analiza skal równania ruchu w układzie związanym z powierzchnią Ziemi. Przybliżenie geostroficzne, równania prognostyczne.
  2. Cyrkulacja i wirowość. Wirowość potencjalna.
  3. Wprowadzenie do turbulencji atmosferycznej. Wpływ warstwy granicznej na ruchy w większych skalach.
  4. Przybliżenie quasi – geostroficzne.
  5. Fale w atmosferze. Przybliżenie linowe.
  6. Niestabilności. Niestabilność baroklinowa.
  7. Cyrkulacje mezoskalowe. Cyrkulacja globalna.
  8. Elementy numerycznych prognoz pogody.

Proponowane podręczniki:

J.R. Holton, An Introduction to dynamic meteorology.

Zajęcia sugerowane do wysłuchania / zaliczenia przed wykładem:

Meteorologia teoretyczna I, Podstawy hydrodynamiki.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

***

Przedmiot: 539 Meteorologia stosowana

Wykładowca: dr Henryk Piwkowski (zimowy) i dr Lech Łobocki (letni)

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 3

Kod: 07.705539

Liczba punktów kredytowych: 15

Program:

Źródła danych meteorologicznych. Wymiana międzynarodowa danych. Mapy synoptyczne, analityczne i materiały wymieniane między służbami. Formy pola ciśnienia. Błędy danych pomiarowych na mapach synoptycznych. Zasady analizy map synoptycznych. Wykorzys tywanie informacji satelitarnej w analizie map pogody. Masy powietrza i typy ich transformacji. Warunki napływu mas powietrza do Polski i towarzyszące im typy pogody. Wiatr termiczny i mapa 500/1000 hPa. Fronty atmosferyczne: ciepły, chłodny i zokludowany ; ich termiczna struktura, pole ciśnienia, pole izalobar, górna strefa frontowa. Odchylenie od modelu frontu. Wpływ podłoża na fronty atmosferyczne, pole ciśnienia i pole temperatury. Stadia rozwoju niżu. Rozwój wyżu. Niże odcinania, wyże odcinania. Bloka da. Model Sutcliffe’a rozwoju układów ciśnienia: oddziaływania nieadiabatyczne, adiabatyczne, adwekcja wirowości, adwekcja topografii względnej. Typy sytuacji synoptycznych powodujące opadowe wezbrania na południu Polski. Typowe sytuacje synoptyczne nad E uropą; wyż skandynawski, wał wyżowy w zimie, cyrkulacja zachodnia, mało gradientowe pole ciśnienia w lecie, zbliżanie się do Polski z zachodu zatoki burzowej.

Proponowane podręczniki:

  1. S. Petterseen, Weather analysis and forecasting.
  2. S.P. Chromov, Osnovy sinopticeskoj meteorologii.
  3. A.S. Zverev, Sinopticeskaja meteorologia.
  4. Compendium of meteorology, vol.1, part 3 - Synoptic meteorology, WMO - No. 364, 1978.
  5. R.K. Anderson, The use of satellite pictures in weather analysis and forecasting. Techn. Note No.124, WMO - No. 333.
  6. Images in weather forecasting, red. M.J. Bader et al.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Meteorologia teoretyczna I, Meteorologia doświadczalna.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

***

Przedmiot: 540 Wybrane działy fizyki atmosfery

Wykładowca: doc. dr hab. Janusz Borkowski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205540

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Program wykładu obejmuje fizykę granicznej warstwy atmosfery.

1. Wstęp:

Podstawowe informacje o granicznej warstwie atmosfery, klasyfikacja, grubość warstwy. Znaczenie granicznej warstwy atmosfery.

2. Podstawy dynamiki warstwy granicznej:

Równania ruchu i transportu ciepła, przybliżenie Boussinesq'a, ruch turbulencyjny, wartości średnie i fluktuacje, napięcia Reynoldsa, równania ewolucji momentów drugiego rzędu, równanie energii, liczba Richardsona, problem zamykania, modelowanie warstwy granicznej, parametryzacja warstwy w modelach wielkoskalowych.

3. Związki między strumieniami pędu i ciepła i profilami wiatru i temperatury:

Teoria podobieństwa i analiza wymiarowa, profil logarytmiczny, teoria Monina-Obuchowa, wyznaczanie strumieni na podstawie profili, wariancje składowych prędkości wiatru i temperatury.

4. Strumienie na powierzchni Ziemi:

Strumień ciepła odczuwalnego i utajonego, parowanie, stosunek Bowena.

5. Konwekcyjna warstwa graniczna:

Struktura warstwy, zmiany w ciągu dnia, model Tennekesa.

6. Stabilna warstwa graniczna:

Struktura warstwy, ewolucja, dolny prąd strumieniowy.

Proponowane podręczniki:

  1. R. Stull, An introduction to boundary layers meteorology.
  2. J.R. Garrat, The atmospheric boundary layer.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Meteorologia teoretyczna.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

Geofizyka - Fizyka Litosfery:

Przedmiot: 479 Geologia

Wykładowca: prof. dr hab. Jan Kutek

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204479

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin

***

Przedmiot: 481 Podstawy hydrodynamiki

Wykładowca: dr Konrad Bajer

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204481

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Program:

  1. Czym zajmuje się mechanika ośrodków ciągłych? Związki z mechaniką statystyczną i teorią kineyczną. Hipoteza continuum i zakres jej stosowalności. Przypomnienie rachunku wektorowego. Równanie ciągłości. Równania trajektorii, linii prądu i smugi.
  2. Regularne i chaotyczne linie prądu. Pochodna substancjalna. Nieściśliwość. Wirowość. Przepływy z symetrią i funkcje prądu.
  3. Tensor naprężeń cieczy w spoczynku. Ciśnienie hydrostatyczne. Całki materialne i ich pochodne po czasie.
  4. Równanie ewolucji wektora stycznego do linii materialnej. Tensor naprężeń w poruszającej się cieczy. Lepkość. Równanie Navier-Stokesa. Równanie Eulera. Prawo Bernoulliego.
  5. Warunki brzegowe na granicy dwóch ośrodków. Osobliwy charakter granicy m→0 a istnienie warstwy granicznej. Napięcie powierzchniowe. Pierwsza zasada termodynamiki. Równanie zmiany energii wewnętrznej w płynie newtonowskim. Lepka dyssypacja energii mechanicznej. Lepkość objętościowa.
  6. Ciepło właściwe. Współczynnik rozszerzalności cieplnej. Równania entropii i temperatury w płynie newtonowskim. Zupełny układ równań opisujący przepływ płynu newtonowskiego o niejednorodnej temperaturze.
  7. Niejednostajny przepływ jednokierunkowy. Równanie dyfuzji. Wpływ lepkości na nieciągłość prędkości, dyfuzja wirowości. Skale długości i czasu charakterystyczne dla dyfuzji. Równania ruchu cieczy w poruszającym się układzie współrzędnych. Siła odśrodkowa i siła Coriolisa.
  8. Spirala Ekmana. Liczba Rossbye'go. Pojęcie przepływu wielkoskalowego, znaczenie liczb bezwymiarowych. Wirowość i cyrkulacja, twierdzenie Kelvina. Wirowość absolutna. Pojęcie barotropowości.
  9. Dynamika wirowości. Warstwa przyścienna w opływie płaskiej płyty. Liczba Reynoldsa. Opływ cylindra. Separacja warstwy przyściennej.
  10. Potencjał zespolony dla dwuwymiarowego, nieściśliwego przepływu bezwirowego. Przepływy nielepkie w i wokół narożnika. Osobliwy charakter granicy Re→∞.
  11. Odwzorowania konforemne płaszczyzny przepływu. Opływ cylindra o przekroju kołowym. "Lift'' i efekt Magnusa. Odwzorowanie Rukowskiego, Opływ cienkiej płytki. Zasada działania skrzydła samolotu. Mechanizm ustalania się cyrkulacji.
  12. Podstawy teorii stabilności hydrodynamicznej. Niestabilność Kelvina-Helmholza. Symetrie przepływu, a stosowalność modów normalnych do badania jego stabilności. Nieliniowe nasycanie.
  13. Pojęcie nieliniowości i dyspersji fal. Fale na wodzie, związek dyspersyjny. Ruch elementów płynu w fali płaskiej. Dlaczego fale morskie są mniej więcej równolegle do brzegu? Rola napięcia powierzchniowego, fale kapilarne.
  14. Analiza fourierowska fal. Prędkości grupowe fal na wodzie. Tłumienie fal na głębokiej wodzie. Oscylacje wywołane periodycznym ruchem sztywnej powierzchni. Lepka dyssypacja energii. Oscylacje wywołane periodycznym gradientem ciśnienia.

Proponowane podręczniki:

  1. D.J. Acheson, Elementary fluid dynamics.
  2. G.K. Batchelor, An introduction to fluid dynamics.
  3. M.J. Lighthill, An informal introduction to theoretical fluid mechanics.
  4. R. Patterson, A first ccourse in fluid dynamics.
  5. M. Van Dyke, An album of fluid motion.
  6. Cz. Rymarz, Mechanika ośrodków ciągłych.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna i Algebra z geometrią lub Matematyka, Metody matematyczne fizyki, Elektrodynamika.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: 483 Metody matematyczne geofizyki

Wykładowca: dr Jan Herczyński

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 3

Kod: 11.104483

Liczba punktów kredytowych: 15

Program:

Wykład jest wprowadzeniem do tzw. "matematyki stosowanej" i powinien dać wyobrażenie o podstawowych problemach matematycznych, które są bliskie tym jakie spotykamy w praktyce, ale dających się jeszcze rozwiązywać. Zajęcia obejmują następujące części:

  1. Równania różniczkowe cząstkowe (I-go rzędu liniowe i nieliniowe, liniowe II-go rzędu trzech typów klasyfikacyjnych: hiperboliczne, paraboliczne i eliptyczne),
  2. Metody przestrzeni Hilberta (równania całkowe, problem Sturma-Liouville'a, problemy wariacyjne,...)
  3. Metody stochastyczne (podstawowe pojęcia probabilistyczne i wprowadzenie do procesów stochastycznych).

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna i Algebra z geometrią lub Matematyka, Metody matematyczne fizyki.

Forma zaliczenia:

Kolokwia (ok. 4) oraz egzamin.

***

Przedmiot: 488 Mechanika ośrodków ciągłych - elastomechanika (dla studentów Fizyki Litosfery)

Wykładowca: dr hab. Leszek Czechowski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204488

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Idea mechaniki ośrodków ciągłych. Właściwości reologiczne materiałów. Metody matematyczne: układy krzywoliniowe i operatory różniczkowe. Pochodna substancjalna. Rachunek tensorowy. Opis materialny i przestrzenny deformacji. Tensory deformacji i war unki zgodności. Podstawowe twierdzenie mechaniki ośrodków ciągłych. Metody modelowania: metody równań w postaci bezwymiarowej i analiza wymiarowa. Równania konstytutywne. Ośrodek idealnie sprężysty: małe deformacje ośrodka, fale w ośrodku sprężystym (pop rzeczne, podłużne i fale powierzchniowe), załamanie i odbicie fal, fala boczna. Ośrodki o bardziej skomplikowanej reologii: ośrodek Makswella i Kelwina. Pęknięcia i dyslokacje w ośrodku ciągłym: metody opisu i proste przykłady.

Proponowane podręczniki:

  1. M. Malvern, Mechanics of Continuous Media.
  2. L. Landau, M. Lifszyc, Mechanika ośrodków ciągłych.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, IV, Podstawy hydrodynamiki (I semestr).

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń (2 kolokwia, aktywność), referat i egzamin (test).

***

Przedmiot: 489 Fizyka litosfery i planetologia

Wykładowca: prof. dr hab. Jacek Leliwa-Kopystyński

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204489

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

Układ Słoneczny i Układ Planetarny jako jego część. Skale przestrzenne, czasowe i energetyczne zjawisk występujących w tych układach. Klasyfikacja ciał Układu Słonecznego według ich rozmiarów i gęstości średniej. Ciała drobne: obłok Oorta, pas Kuip era, obiekty typu Centaur.

Elementy zagadnień związanych z oddziaływaniem Słońce - planety (Słońce - Ziemia). Prawa Keplera. Relacje okres obiegu - okres rotacji (rezonanse, rotacja synchroniczna z obiegiem). Nachylenia osi planet: zwrotniki, koła podbiegunowe, pory roku. Stała słoneczna. Albedo. Temperatury powierzchni planet. Porównania strumienia energii przychodzącej od Słońca i z wnętrza planety. Ucieczka atmosfer planetarnych (wzór Jeans'a).

Pole grawitacyjne Ziemi i planet. Rozwinięcie potencjału na szereg harmonik sferycznych. Rozwiązania przybliżone i ich zastosowanie do Ziemi z uwzględnieniem jej rotacji: figura Ziemi, rozkład przyspieszenia grawitacyjnego na powierzchni Ziemi. Precesj a. Pływy. Granica Roche'a (przykład: kometa SL9).

Powierzchnie planet i satelitów. Główne rezultaty misji planetarnych. Zmienność powierzchni (ich odnawialność) na drodze konwekcji (Ziemia: tektonika płyt), zjawisk przypowierzchniowych (wulkanizm, erozja) lub zjawisk zderzeniowych.

Pochodzenie Układu Słonecznego. Wiek Układu (wzór Kelwina, datowanie izotopowe). Występowanie pierwiastków we Wszechświecie, gwiazdach (Słońcu), mgławicy przedplanetarnej, meteorytach (ich klasyfikacja), planetach, sekwencja kondensacyjna; akrecja plan et, ich satelitów oraz komet. Modelowanie akrecji: zjawiska zderzeniowe, niestabilności grawitacyjne. Skale zderzeń; zderzenia gigantyczne (pochodzenie Księżyca), zderzenia katastroficzne.

Model planety sferycznie symetrycznej: rozkłady ciśnienia, temperatury, przyspieszenia grawitacyjnego. Akrecja jako źródło energii wewnętrznej planet.

Warstwowe modele planet. Ziemia: rozkłady różnych parametrów (gęstość, ciśnienie, temperatura, skład, granice składu, granice fazowe, temperatura topnienia, prędkości fal podłużnych i fal poprzecznych, parametry materiałowe). Model PREM.

Uwaga:

Ponieważ liczba studentów jest niewielka (do 7 osób na roku), więc wersja wykładu prowadzonego w określonym roku dostosowywana jest do poziomu wiedzy i zainteresowań tej nielicznej grupy. Tempo i materiał wykładu z roku na rok różnią się dość znacz nie.

Proponowane podręczniki:

  1. F.D. Stacey, Physics of the Earth.
  2. R.J. Teysseyre, J. Leliwa-Kopystyński, B. Lang, Evolution of the Earth and other Planetary Bodies.
  3. P. Artymowicz, Astrofizyka układów planetarnych.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Termodynamika lub Fizyka statystyczna I.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Astrofizyka.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

***

Przedmiot: 541 Sejsmologia

Wykładowca: prof. dr hab. Marek Grad

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205541

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

  1. Sejsmiczność Ziemi. Przestrzenny rozkład ognisk trzęsień Ziemi; sejsmometria; magnituda i energia trzęsienia Ziemi; skala Mercalego i Richtera; teoria sejsmografu; sieci stacji sejsmologicznych.
  2. Własności sprężyste skał. Moduły sprężystości; gęstość i porowatość; anizotropia prędkości; własności sprężyste skał w wysokich temperaturach i ciśnieniach.
  3. Fale sprężyste. Podstawy teoretyczne; równanie ruchu w ośrodku ciągłym; fale objętościowe P i S; fale powierzchniowe; metoda promieniowa; hodografy teoretyczne, amplitudy i sejsmogramy syntetyczne fal w wielowarstwowych ośrodkach niejednorodny ch; program SEIS83.
  4. Modele ognisk i prognozowanie trzęsień Ziemi. Model siły punktowej, pary sił i podwójnej pary sił; promieniowanie źródła sejsmicznego; procesy w ognisku trzęsienia Ziemi; sekwencje wstrząsów; prognozowanie statystyczne; zjawiska poprzedzające.
  5. Budowa wnętrza Ziemi. Równanie promienia sejsmicznego w sferycznie symetrycznej Ziemi; parametryczna postać hodografu; metoda Wicherta-Herglotza; hodograf Jeffreysa-Bullena; fale we wnętrzu Ziemi; budowa Ziemi.
  6. Sejsmologia strukturalna. Struktura skorupy i górnego płaszcza Ziemi; metoda refleksyjna i refrakcyjna; głębokie sondowania sejsmiczne; tomografia sejsmiczna.

Proponowane podręczniki:

  1. D. Gubbins, Seismology and plate tectonics.
  2. K. Aki, P.G. Richards, Quantitative seismology: theory and methods.
  3. E. Stenz, M. Mackiewicz, Geofizyka ogólna.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

***

Przedmiot: 542 Geomagnetyzm

Wykładowca: dr Jan Błęcki (semestr zimowy) i dr Lech Krysiński (semestr letni)

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205542

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

Historyczne wprowadzenie do tematyki badań magnetyzmu Ziemi, ogólne informacje o metodologii pomiarów pola magnetycznego, szeroki i szczegółowy opis własności głównego pola magnetycznego Ziemi (część pola o źródłach wewnętrznych), dyskusja problema tyki dotyczącej natury wewnętrznego magnetyzmu Ziemi, ogólne informacje o zewnętrznych zjawiskach magnetycznych i wprowadzenie do tematyki badań magnetycznych własności skał i badań archeomagnetycznych.

Proponowane podręczniki:

  1. E. Stenz, M. Mackiewicz, Geofizyka ogólna.
  2. M. Westphal, Paleomagnetyzm i własności magnetyczne skał.
  3. Fizyka i ewolucja wnętrza Ziemi, red. R. Teisseyre, t. II.
  4. L. Krysiński, Pochodzenie pola magnetycznego Ziemi - historia badań i obecny stan poglądów, Przegląd Geofizyczny XLI (1996), zeszyt 3, str. 193-218.
  5. F.D. Stacey, Physics of the Earth.
  6. P. Melchior, The Physics of the Earth's Core - An Introduction.
  7. R.T. Merrill, M.W. McElhinny, Ph.L. McFadden, The magnetic field of the Earth – paleomagnetism, the core and the deep mantle.
  8. Geomagnetism, red. J.A. Jacobs, vol. 1-4.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, IV, Wstęp do geofizyki, Elektrodynamika ośrodków materialnych (lub Elektrodynamika klasyczna) i wykłady matematyczne (włączając MMF, MMG).

Forma zaliczenia:

Udział w zajęciach (także rachunkowych), zadanie numeryczne oraz egzamin.

***

Przedmiot: 543 Geotermodynamika

Wykładowca: dr hab. Leszek Czechowski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205543

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Podstawy termodynamiki. Procesy termodynamiczne we wnętrzu Ziemi i innych małych planet oraz w planetach grupy jowiszowej. Przewodnictwo cieplne: prawo Fouriera, strumień cieplny i jego gęstość. Mechanizmy przewodnictwa cieplnego: sieciowe, ra diacyjne, ekscytonowe i ich rola w skałach płaszcza. Pomiary strumienia cieplnego w skorupie ziemskiej i ich znaczenie dla problemów geofizyki ogólnej i stosowanej. Wykorzystanie geotermicznych źródeł ciepła. Konwekcja: proces i opis konwekcji z punktu wi dzenia mechaniki ośrodków ciągłych. Podstawy termodynamiki procesów nieodwracalnych. Termodynamiczny opis konwekcji. Konwekcja w płaszczu Ziemi: ogólne cechy, wpływ konwekcji na procesy ewolucji wnętrza i powierzchni Ziemi. Konwekcja w płaszczach innych m ałych planet i jej wpływ na procesy ewolucji. Konwekcja w jądrze Ziemi: podstawowe informacje o mechanizmie generacji pola magnetycznego.

Proponowane podręczniki:

  1. L. Czechowski, Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi,
  2. odpowiednie rozdziały monografii: Physics and evolution of the Earth's Interior (ed. R. Teisseyre).

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, IV, Wstęp do geofizyki.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń, referat i egzamin ustny.

***

Przedmiot: 544 Geofizyka satelitarna i grawimetryczna

Wykładowca: prof. dr hab. Barbara Kołaczek

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205544

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

A. Ruch obrotowy Ziemi

  1. Podstawy teoretyczne ruchu obrotowego Ziemi
  2. Współczesne metody wyznaczeń parametrów ruchu obrotowego i ich zmian czasowych z obserwacji satelitarnych (laser, GOS, Doppler i radio).
  3. Precyzyjne fundamentalne układy współrzędnych ziemskich, ich czasowe zmiany.
  4. Charakterystyka zmian szybkości ruchu obrotowego Ziemi (długość doby).
  5. Charakterystyka zmian ruchu bieguna.
  6. Zmiany momentu pędu atmosfery i oceanu i ich korelacje ze zmianami ruchu obrotowego Ziemi.

B. Grawimetria

  1. Pole grawitacyjne Ziemi. Geoida. Elipsoida normalna. Grawimetria. Anomalia grawimetryczna. Całka Stokse’a.
  2. Dynamika ruchu satelitów i wyznaczanie parametrów pola grawitacyjnego ze zmian orbity.
  3. Wyznaczanie pozycji za pomocą satelitów. Pomiary: laserowe, GPS, PRARE, GLONASS.
  4. Inne metody: SST, altimetria satelitarna, gradiometria, systemy inercjalne.
  5. Pływy morskie i ziemskie.
  6. Modele Ziemi, tektonika płyt i zmiany poziomu morza.

Proponowane podręczniki:

  1. Gravity and low-frequency geodynamics, red. R. Teisseyre, t. IV.
  2. H. Monitz, I. Meuller, Earth rotation-theory and observations.
  3. K. Lambeck, The Earth's variable rotation, geophysical causes and consequences.
  4. J. Kovalevsky, I.I. Mueller, B. Kołaczek, Reference frames in astronomy and geophysics.
  5. J.O. Dickey, Contributions of space geodesy to geodynamics: Earth dynamics, eds. D. Smith, D.L. Turcotte, Geodyn. Series, Vol. 24.
  6. W. de Gruyter, Satellite geodesy.
  7. V.N. Zharkov, S.N. Molodensky, A. Brzeziński, E. Groten , P. Varga, The Earth and its rotation.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Znajomość podstaw fizyki i matematyki wykładanych na pierwszych trzech latach studiów.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin ustny.

***

Wykłady Monograficzne:

Przedmiot: 492 Detektory promieniowania jonizującego

Wykładowca: dr hab. Teresa Tymieniecka

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.504492

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Wykład jest skierowany do nie-specjalistów, którzy chcą zastosować techniki detekcji promieniowania jonizującego w swoich dziedzinach i potrzebują podstawowej skondensowanej wiedzy. Tym samym, wykład ten będzie dobrym wprowadzeniem dla studentów przed specjalizacją i w pierwszym roku tych specjalizacji, w których metody jądrowe i detektory promieniowania są narzędziem pracy. Do tych specjalizacji należą: fizyka jądrowa wysokich i niskich energii, fizyka cząstek elementarnych i promieni kosmiczny ch, jak również wiele działów w fizyce stosowanej (w zastosowaniach medycznych, dozymetrii, ochronie radiologicznej, chemii nuklearnej, w badaniach geologicznych).

Program:

  1. Podsumowanie podstawowych zjawisk zachodzących przy przejściu cząstek przez materię, które mogą być wykorzystane przy detekcji promieniowania jonizującego; zasady opracowywania danych z detektora (efektywność detekcji, zdolności rozdzielcze, ka libracja, promieniowanie tła, szumy aparatury, zniszczenia radiacyjne).
  2. Omówienie podstawowych technik detekcji promieniowania jonizującego: scyntylatory, komory jonizujące, detektory półprzewodnikowe i promieniowania Czerenkowa, detektory śladowe ciała stałego (emulsje jądrowe, miki, plastiki, szkła), dozymetry (m. in . termoluminescencyjne) oraz komory pęcherzykowe, detektory przegrzanych kropel, detektory z granulek nadprzewodzących oraz technik detekcji jak folie aktywowane.
  3. Projektowanie eksperymentów, współpraca różnego typu detektorów i związane z tym problemy.

Wykład jest ilustrowany przykładami układów detekcyjnych aktualnie stosowanych, w szczególności w medycynie i w biologii oraz zastosowaniami akceleratorów w badaniach fizyki ciała stałego.

Proponowane podręczniki:

  1. Konspekty wykładów dostępne w bibliotece IFD.
  2. W.R. Leo, Techniques for Nuclear and Particle Physics Experiments, Springer.
  3. C.F.G. Delaney, E.C. Finch, Radiation Detectors.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka III i IV.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych.

Forma zaliczenia:

Na podstawie testu albo pracy opisującej projekt eksperymentu zrobiony przez studenta (projekt musi wykorzystać detektory omawiane na wykładzie).

***

Przedmiot: 493 Metody eksperymentalne w fizyce wysokich energii

Wykładowca: dr hab. Teresa Tymieniecka

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.504493

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

W ramach wykładu prezentowane będą zasady budowy dużych układów eksperymentalnych w fizyce wysokich energii oraz metody rekonstrukcji i opracowania statystycznego zarejestrowanych oddziaływań. W poszczególnych częściach wykładu dyskutowane będ ą: techniki odczytu i przetwarzania sygnału wraz z omówieniem stosowanych elementów elektronicznych, różne rodzaje układów wyzwalania i filtrowania danych, metody budowy złożonych układów pomiarowych, najczęściej używane algorytmy do rekonstrukcji zd arzeń i szukania najlepszych parametrów opisujących oddziaływanie, zastosowania metod symulacyjnych do testowania algorytmów, algorytmy używane do analizy statystycznej i metody koordynacji stosowania układów dużych programów.

Założeniem wykładu jest przekazanie informacji pomocnych dla fizyka uczestniczącego w analizie danych lub projektowaniu dużego eksperymentu z fizyki wysokich energii.

Wykład jest kontynuacją wykładu "Detektory promieniowania jonizującego" i jest przeznaczony dla studentów IV i V roku oraz dla doktorantów specjalizujących się w fizyce jądrowej wysokich energii.

Proponowane podręczniki:

  1. B.K. Bock, H. Grote, D. Notz, M. Regler, Data analysis techniques for high-energy physics experiments.
  2. W.R. Leo, Techniques for Nuclear and Particle Physics Experiments.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Elementy fizyki cząstek elementarnych, Detektory promieniowania jonizującego, Electron scattering experiments.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych.

Forma zaliczenia:

Kolokwium/egzamin.

***

Przedmiot: 494 Statystyka dla fizyków

Wykładowca: dr Roman Nowak

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 11.204494

Liczba punktów kredytowych: 5

Celem wykładu jest pogłębienie i poszerzenie tej wiedzy przez zrozumienie podstawowych pojęć i procedur przedmiotu.

Program:

Wykład obejmuje materiał teorii prawdopodobieństwa i klasycznej statystyki matematycznej na poziomie średnim. Wymaga od słuchacza znajomości podstaw rachunku różniczkowego i całkowego oraz wiedzy z zakresu opracowywania danych doświa dczalnych na poziomie elementarnym, to jest takim, jaki jest wymagany na I Pracowni Fizycznej. Zakres wykładu obejmuje fundamentalne pojęcia rachunku prawdopodobieństwa: zmienną losową i jej rozkład, prawdopodobieństwo warunkowe i zdarzenia niez ależne, twierdzenie Bayesa, funkcje zmiennych losowych, momenty rozkładów. Rozważane są podstawowe rozkłady prawdopodobieństwa (jednorodny, dwumianowy, wykładniczy, Poissona, normalny, chi-kwadrat, Studenta) i ich własności oraz zastosowania. W  części dotyczącej statystyki matematycznej przedstawione są metody prezentacji danych, miary statystyczne i ich własności, metoda Monte Carlo, metody oceny parametrów (momentów, największej wiarygodności, minimalnych kwadratów i estymacji przedziałow ej) oraz procedury testowania hipotez.

Wykład adresowany jest do studentów IV i V roku specjalności fizyki jądrowej i fizyki cząstek elementarnych kierunku doświadczalnego, dlatego też ilustrowany jest przykładami z tych dziedzin.

Proponowane podręczniki:

Do wykładu przygotowany jest skrypt osiągalny w bibliotece IFD i na WWW (http://www.fuw.edu.pl/~rjn/sdf.html).

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem: ---

Forma zaliczenia:

Egzamin pisemny.

***

Przedmiot: 495 Wybrane zagadnienia spektroskopii jądrowej

Wykładowca: prof. dr hab. Witold Kurcewicz, dr hab. Ernest Piasecki, dr hab. Andrzej Płochocki, prof. dr hab. Jan Żylicz

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 1

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.507495

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 496 Procesy stochastyczne w materii skondensowanej

Wykładowca: dr hab. Ryszard Kutner

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204496

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Celem zajęć jest omówienie stochastycznych procesów Markowa oraz procesów niemarkowowskich, a przede wszystkim ich roli w różnych zagadnieniach fizyki materii skondensowanej. W związku z tym dyskutuję twierdzenia graniczne: Centralne Twierd zenie Graniczne oraz niegaussowskie twierdzenia graniczne spełniające niegaussowskie prawa skalowania np. przedstawiam z jednej strony ruchy Browna a z drugiej błądzenia Lévy'ego. Ogólnie rzecz biorąc, najwięcej miejsca poświęcam błądzeniom przypadko wym w czasie ciągłym co daje narzędzie do badania realnych procesów stochastycznych zachodzących nie tylko w fizyce ale np. w biofizyce i biochemii oraz poza fizyką np. w ekonofizyce.

Program:

Część I. Błądzenia nieskorelowane: np. ruchy Browna cząsteczek zawiesiny, liniowa zależność dyspersji od czasu. Procesy Markowa: równanie mistrzowskie - warunki równowagi szczegółowej a osiąganie stanu równowagowego; rozwinięcie Kramersa-Moy ala, równanie Fokkera-Plancka, dyfuzja Ficka, prawa rozpraszania np. termicznych neutronów. Centralne Twierdzenie Graniczne: rozkład Gaussa.

Część II. Błądzenia skorelowane np. polimerów: superdyfuzja w tym dyfuzja balistyczna oraz hiperdyfuzja – złamanie Centralnego Twierdzenia Granicznego. Model błądzenia przypadkowego z pamięcią, funkcja rozkładu czasów oczekiwania. Uogólnione rów nanie mistrzowskie zawierające jądro pamięci; fotoprąd w układzie nieuporządkowanym: subdyfuzja. Błądzenia fraktalne: błądzenia Weierstrassa oraz błądzenia Lévy’ego, błądzenia zanieczyszczeń w przepływach turbulentnych - doświadczenie Swinneya i in. Stabi lne Prawo Lévy'ego; błądzenia fraktalne jako zjawisko krytyczne: prawa skalowania, renormalizacja. Błądzenie na fraktalach, fraktale i wielofraktale stochastyczne. Sprzężenie czasoprzestrzenne w hierarchicznym świecie Mandelbrota: dyfuzyjny diagram fazowy , twierdzenie o zupełności.

Proponowane podręczniki:

1. J. Klafter, M. Shlesinger, G. Zumofen, Beyond Brownian Motion, Physics Today, February 1996, str 33.

2. N.G. van Kampen, Procesy stochastyczne w fizyce i chemii.

3. M. Fisz, Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna.

4. E.W. Montroll, M.F. Shlesinger, On the wonderful world of random walks, rozdz. I w Nonequilibrium Phenomena II. From Stochastics to Hydrodynamics.

5. J.W. Haus, K.W. Kehr, Diffusion in Regular and Disordered Lattices, Physics Reports, Vol.150, 263 (1987).

6. D. Stauffer, Introduction to Percolation Theory.

7. J.-P. Bouchaud, A. Georges, Anomalous Diffusion in Disordered Media: Statistical Mechanisms, Models and Physical Applications, Physics Reports, Vol. 195, 127 (1990).

8. Lévy Flights and Related Topics in Physics, Lecture Notes in Physics, Vol.450.

9. Anomalous diffusion: from basis to applications, Lecture Notes in Physics, eds. R. Kutner, A. Pękalski, Springer, Berlin, 1998.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Termodynamika, Fizyka statystyczna I.

Forma zaliczenia:

Egzamin

***

Przedmiot: 497 Symulacje w materii skondensowanej

Wykładowca: dr hab. Ryszard Kutner

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204497

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Celem zajęć jest analiza wybranych zagadnień fizyki materii skondensowanej za pomocą symulacji typu statystycznego (metody Monte Carlo) oraz typu deterministycznego (dynamika molekularna). Ogólnie biorąc, zajęcia budują pomost pomiędzy fizyką a symulacjami numerycznymi.

Program:

Wykład obejmuje zastosowanie wybranych metod numerycznych i algorytmów w fizyce materii skondensowanej.

Wybrane tematy z fizyki materii skondensowanej:

  1. Elementy fizyki statystycznej i termodynamiki małych układów.
  2. Transport jonowy, dyfuzja i relaksacja.
  3. Dynamiczne własności polimerów.
  4. Układy nieuporządkowane: stopy, szkła spinowe.
  5. Elementy fizyki przejść fazowych w układach magnetycznych. Turbulencja w hydrodynamice - elementy.
  6. Zagadnienia niecałkowalne w mechanice nieliniowej.
  7. Relacje: mechanika - fizyka statystyczna / termodynamika.

Cześć A: Zastosowanie metod Monte Carlo w fizyce materii skondensowanej:

A1. Statyczne metody Monte Carlo.

A2. Dynamiczna metoda Monte Carlo: równanie ewolucji typu master - kinetyczny model Isinga-Kawasaki.

A3. Technika grupy renormalizacji w metodach Monte Carlo.

A4. Metoda Monte Carlo typu "path probability".

A5. Kwantowe metody Monte Carlo.

A6. Automaty komórkowe Wolframa w fizyce ośrodków ciągłych.

Cześć B: Zastosowanie metod dynamiki molekularnej w fizyce materii skondensowanej:

B1. Wybrane metody numerycznego rozwiązywania równań różniczkowych zwyczajnych.

B2. Wybrane metody numerycznego rozwiązywania równań różniczkowych cząstkowych, głównie zachowawczych, w zastosowaniu do fizyki ośrodków ciągłych.

B3. Rozwiązywanie numeryczne wybranych zagadnień własnych w mechanice kwantowej.

Proponowane podręczniki:

  1. D. Potter, Metody obliczeniowe fizyki.
  2. S.E. Koonin, Computational physics.
  3. Monte Carlo methods in statistical physics, Topics in Current Physics t. VII, red. K. Binder.
  4. Applications of the Monte Carlo methods in statistical physics, Topics in Current Physics, vol 36, red. K. Binder.
  5. R.W. Hockney, J.W. Eastwood, Computer simulation using particles.
  6. A. Björck, G. Dahlquist, Metody numeryczne.
  7. A. Krupowicz, Metody numeryczne zagadnień początkowych równań różniczkowych zwyczajnych.
  8. R. Kutner, Elementy mechaniki numerycznej.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Programowanie, Analiza matematyczna, Mechanika klasyczna, Fizyka statystyczna lub Termodynamika.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Metody numeryczne.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 502 Electron scattering experiments (wykład w języku angielskim)

Wykładowca: prof. dr hab. Janusz Zakrzewski

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.505502

Liczba punktów kredytowych: 5

Wykład będzie prowadzony po angielsku, dla studentow III, IV i V roku zainteresowanych pogłębieniem znajomości fachowych terminów angielskich.

Program:

Tematyka wykładów będzie obejmować oddziaływania elektronów wielkich energii w eksperymentach prowadzonych w DESY (Hamburg). Zostaną omówione akceleratory wiązek przeciwbieżnych (Colliders), detektory służące do rejestracji cząstek oraz najważniejs ze wyniki doświadczalne wraz z ich interpretacją teoretyczną. Zwróci się uwagę na eksperymenty z udziałem fizyków polskich z ośrodków naukowych w Krakowie i Warszawie.

1. Introduction.

2. Colliders at DESY.

3. TESLA Project.

4. HERA Project.

5. Selected Results.

Proponowane podręczniki:

Żaden podręcznik nie odpowiada programowi wykładu. Literatura (głównie prace oryginalne i artykuły przeglądowe) jest podawana bieżąco na wykładzie.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Elementy fizyki cząstek elementarnych .

Forma zaliczenia:

Wpis do indeksu na podstawie obecności na wykładach.

***

Przedmiot: 530 Nieliniowe przetwarzanie obrazów

Wykładowca: prof. dr hab. Tomasz Szoplik

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.205530

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Wstęp o układach liniowych: zasada superpozycji, odpowiedź impulsowa, funkcja przenoszenia modulacji. Splot, korelacja. Liniowość optycznych układów obrazujących.
  2. Zdolność rozdzielcza. Apertura syntetyczna.
  3. Przetwarzanie obrazów w płaszczyźnie Fouriera i w płaszczyźnie obrazu. Obraz cyfrowy próbkowany przestrzennie i kwantowany natężeniowo.
  4. Nieliniowe przetwarzanie obrazów w płaszczyźnie Fouriera: filtracja widma, modulacja theta, pseudokolorowanie, przetwarzanie półtonowe.
  5. Klasyczne, cyfrowe filtry nieliniowe do wzmacniania krawędzi.
  6. Nieliniowe filtry porządkujące. Definicje filtrów typu L, R, M oraz różnych medialnych. Działanie filtrów porządkujących na szum, krawędzie oraz linie. Kryteria oceny działania filtrów. Twierdzenia o filtrach medialnych.
  7. Dekompozycja progowa. Optyczna metoda liczenia lokalnych histogramów.
  8. Przetwarzanie morfologiczne. Podstawowe operacje, podstawowe filtry. Tworzenie filtrów trzystopniowych, zasada idempotencji. Algorytmy wzmacniania szczegółów i krawędzi.
  9. Procesory optoelektroniczne i ich architektura. Różne rodzaje korelatorów z oświetleniem spójnym i niespójnym. Procesory hybrydowe z przestrzennymi modulatorami światła.
  10. Zastosowania do przetwarzania zdjęć satelitarnych, lotniczych, rentgenowskich i innych.
  11. Przetwarzanie zdjęć wielowymiarowych (multispektralnych). Klasyfikacja nadzorowana.

Proponowane podręczniki:

  1. I. Pitas, A.N. Venetsanopoulos, Nonlinear digital filters. Principles and applications.
  2. J. Serra, Image analysis and mathematical morphology.
  3. P. Maragos, R.W. Schafer, Morphological filters, IEEE Trans Acoust Speech Signal Processing ASSP-35 (1987) 1153-1184.
  4. Morphological image processing. Principles and optoelectronic implementations, red. T. Szoplik, SPIE Milestone series, vol. 127, Bellingham (1996).

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Optyka fourierowska, Optyczne przetwarzanie informacji.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 531 Metody korelacyjne w optycznym rozpoznawaniu obrazów

Wykładowca: prof. dr hab. Katarzyna Chałasińska-Macukow

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205531

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

  1. Filtracja dopasowana: podejście klasyczne, podejście stochastyczne.
  2. Korelatory optyczne: różne architektury, kryteria oceny pracy korelatora.
  3. Filtry rozpoznające: filtry proste i ich parametry, filtry złożone, multikryteria.
  4. Korelacja nieliniowa.
  5. Niezmienniczość w metodach korelacyjnych: ze względu na przesunięcie, obrót, skalę, oświetlenie, kontrast, dystorsję.
  6. Elementy optoelektroniczne w procesorach korelacyjnych: przestrzenne modulatory światła, kamera CCD, optoelektroniczny element progujący.
  7. Programowalne korelatory optoelektroniczne pracujące w tzw. czasie rzeczywistym.
  8. Kodowanie filtrów rozpoznających; metody optymalizacyjne.
  9. Optyczna pamięć skojarzeniowa: rozpoznawanie obrazów częściowo przesłoniętych.
  10. Praktyczne zastosowanie metod korelacyjnych w rozpoznawaniu obrazów.

Wykład przeznaczony jest przede wszystkim dla studentów specjalizacji Optyka fourierowska i przetwarzanie informacji.

Proponowane podręczniki:

Wykład oparty jest na najnowszych doniesieniach opublikowanych w czasopismach optycznych. Nie istnieje żaden podręcznik, który w znacznej mierze pokrywałby się z jego treścią. Odbitki najważniejszych prac i notatki wykładowcy są dostępne dla słucha czy. Wiadomości podstawowe z dziedziny optycznego przetwarzania informacji i optyki statystycznej można znaleźć w:

  1. K. Gniadek, Optyczne przetwarzanie informacji.
  2. J.W. Goodman, Optyka statystyczna.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Optyka fourierowska - egzamin, Optyczne przetwarzanie informacji – egzamin.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 547 Fizyka chmur i układów chmurowych

Wykładowca: prof. dr hab. Krzysztof Haman

Semestr: letni i zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 07.705547

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

1. Fenomenologia rozwoju chmur konwekcyjnych Cu cong. i Cb.

Cykl rozwojowy chmur jednokomórkowych Cu i Cb. Struktura prądów wstępujących i zstępujących. Mechanizmy generacji podtrzymywania prądów zstępujących. Rola opadu w dynamice prądów zstępujących. "Downburst". Rola gradientu wiatru w rozwoju chmur konwekcy jnych. Układy wielokomórkowe i ich propagacja. Superkomórki i ich propagacja. Rola opadu w mechanizmie propagacji chmur wielokomórkowych.

2. Fenomenologia układów chmur konwekcyjnych

Rola konwergencji poziomej jako prekursora rozwoju konwekcji i czynnika stabilizującego konwekcję. Konwekcja mezoskalowa (quasihydrostatyczna). Linie i grzędy chmurowe. Oddziaływanie pomiędzy falami grawitacyjnymi i konwekcją. Linie szkwałowe. Mezoskal owe kompleksy konwekcyjne (MCC). Sprężenia pomiędzy konwekcją chmurową (wypornościową) i mezoskalową (quasihydrostatyczna ). CIFK i CISK.

3. Modelowanie matematyczne chmur i układów chmur konwekcyjnych.

Równania ruchu w formie ogólnej. Filtracja fal akustycznych. Aproksymacja Businnesq'a i anelastyczna. Układy współrzędnych stosowane w modelowaniu chmur. Informacja o metodach numerycznych stosowanych w modelach chmurowych. Warunki początkowe i brzegow e oraz związane z nimi ograniczenia. Parametryzacja procesów podskalowych (turbulencji). Parametryzacja procesów opadowych (w szczególności parametryzacja Kesslera). Problemy parametryzacji konwekcji w modelach wielkoskalowych. Przykłady modeli chmurowych .

Proponowane podręczniki:

  1. R.A. Houze, Cloud dynamics
  2. W.R. Cotton, I.R.A. Anthes, Storm and cloud dynamics
  3. F.H. Ludlam, Clouds and storms

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Meteorologia teoretyczna

Forma zaliczenia:

Wpis do indeksu na podstawie obecności na wykładach.

***

Przedmiot: 548 Wstęp do fizyki magnetyzmu

Wykładowca: prof. dr hab. Andrzej Twardowski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205548

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Celem wykładu jest przedstawienie podstaw fizyki magnetyzmu. Omówione zostaną: podstawowe wielkości magnetyczne, natura magnetyzmu, magnetyzm izolowanych jonów oraz kolektywne własności układów oddziałujących centrów magnetycznych. W odróżnieniu od klasycznego kursu elektrodynamiki nacisk położony będzie na mikroskopowe zjawiska i mechanizmy prowadzące do magnetyzmu materii, w szczególności kryształów.

Program:

  1. Podstawowe wielkości magnetyczne.
  2. Termodynamika magnetyzmu.
  3. Idealne, nieoddziałujące momenty magnetyczne (spiny).
  4. Swobodne jony i atomy.
  5. Pole krystaliczne i efektywne spiny.
  6. Oddziaływanie między jonami magnetycznymi.
  7. Porządek magnetyczny dalekiego zasięgu (układy ferro- i antyferromagnetyczne).
  8. Faza paramagnetyczna układów oddziałujących.
  9. Faza ferromagnetyczna.
  10. Domeny ferromagnetyczne.
  11. Szkła spinowe.
  12. Półprzewodniki magnetyczne i półmagnetyczne.

Wykład adresowany jest do studentów nie posiadających prawie żadnej wiedzy magnetycznej. Wymagana jest jedynie znajomość elektrodynamiki na poziomie równań Maxwella i mechaniki kwantowej. Wykład ma zapoznać studentów z zagadnieniami stanowiącymi podsta wę zagadnień współczesnego magnetyzmu. Zakłada się, że po wysłuchaniu wykładu student będzie mógł poruszać się po aktualnej literaturze magnetycznej.

Proponowane podręczniki:

  1. C. Kittel, Wstęp do fizyki ciała stałego.
  2. A.H. Morrish, Fizyczne podstawy magnetyzmu.
  3. R.M. White, Kwantowa teoria magnetyzmu.
  4. D.C. Mattis, Theory of magnetism.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka II- elektryczność i magnetyzm, Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 549 Wybrane zagadnienia magnetyzmu i nadprzewodnictwa

Wykładowca: dr hab. Andrzej Golnik

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205549

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Magnetyzm metali

- diamagnetyzm Landaua, paramagnetyzm Pauliego, antysymetryzacja funkcji falowej, magnetyzm pasmowy, model Stonera

Nadprzewodnictwo

- oddziaływanie elektron-fonon, teoria BCS nadprzewodnictwa, przerwa energetyczna

- efekt Meissnera, nadprzewodnictwo II rodzaju, sieć wirów, prądy krytyczne, model Beana

- nadprzewodniki wysokotemperaturowe

Proponowane podręczniki:

  1. H. Ibach, H. Lüth, Fizyka Ciała Stałego.
  2. M. Cyrot, D. Pavuna, Wstęp do nadprzewodnictwa, Nadprzewodniki wysokotemperaturowe.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka Ciała Stałego, Wstęp do fizyki magnetyzmu

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

8.3.1.2 Fizyka Teoretyczna

Wykłady kursowe:

Przedmiot: 463A Mechanika kwantowa IIA

Wykładowca: prof. dr hab. Andrzej Szymacha

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204463A

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Program:

  1. Równanie Diraca, "wyprowadzenie".
  2. Algebra macierzy Diraca.
  3. Relatywistyczna współzmienniczość równania Diraca.
  4. Reprezentacje grupy Lorentza.
  5. Rozwiązania równania Diraca.
  6. Oddziaływanie z polem elektromagnetycznym.
  7. Transformacje C, P i T.
  8. Relatywistyczny atom wodoru.
  9. Kanoniczne kwantowanie: pole skalarne, pole fermionowe.
  10. Problemy kanonicznego kwantowania elektrodynamiki kwantowej.
  11. Współzmiennicze sformułowanie elektrodynamiki kwantowej.
  12. Rachunek zaburzeń.
  13. Reguły Feynmana dla elektrodynamiki kwantowej.
  14. Zastosowania elektrodynamiki kwantowej: rozpraszanie niespolaryzowanych i spolaryzowanych elektronów w zewnetrznym polu elektromagnetycznym; rozpraszanie elektron-pozyton; rozpraszanie Comptona.
  15. Elementy teorii renormalizacji: regularyzacja wymiarowa; 1-no pętlowe przybliżenie rachunku zaburzeń.
  16. Katastrofa w podczerwieni (twierdzenie Kinoshita-Lee-Nauenberg).

Różnica w stosunku do wykładu Mechanika kwantowa IIB polega na tym, że dużo czasu jest poświęcone elektrodynamice kwantowej (z zastosowaniami).

Proponowane podręczniki:

1. F. Mandl, G. Shaw, Quantum field theory.

2. J. Bjorken, S. Drell, Relatywistyczna teoria kwantów.

3. A. Bechler, Kwantowa teoria oddzialywań elektromagnetycznych.

4. W. Bierestecki, E. Lifszyc, L. Pitajewski, Relatywistyczna teoria kwantów, cz.I.

5. M.E. Peskin, D.V. Schroeder, Quantum Field Theory.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Elektrodynamika z elementami teorii pola lub Elektrodynamika ośrodków materialnych.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I lub Fizyka kwantowa.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń, egzamin pisemny i ustny.

***

Przedmiot: 463B Mechanika kwantowa II B (Mechanika kwantowa układów wielu ciał)

Wykładowca: prof. dr hab. Jan Blinowski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204463B

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Wykład jest poświęcony nierelatywistycznej mechanice kwantowej układów wielu cząstek i jest przeznaczony dla studentów pragnących specjalizować się w teorii jądra atomowego, teorii ciała stałego i fizyce statystycznej.

Program:

  1. Podstawy mechaniki kwantowej układu wielu cząstek: opis stanu, hamiltonian, cząstki identyczne, postulat o nierozróżnialności cząstek identycznych, postulat o “związku spinu ze statystyką”, bozony i fermiony.
  2. Układy cząstek nieoddziałujących: stany iloczynowe, reprezentacja liczby obsadzeń.
  3. Druga kwantyzacja: operatory kreacji i anihilacji, przestrzeń Focka, operatory w przestrzeni Focka.
  4. Kwantyzacja pola elektromagnetycznego. Oddziaływanie pola elektromagnetycznego z polami materialnymi.
  5. Ewolucja czasowa układu wielu ciał: obrazy Schrödingera, Heisenberga i oddziaływania, równania ruchu.
  6. Funkcje Greena: definicje, własności, przedstawienia spektralne, równania ruchu, energia własna.
  7. Rachunek zaburzeń dla funkcji Greena: twierdzenie Gell-Manna i Lowa, twierdzenie Wicka, diagramy Feynmana, twierdzenie o diagramach połączonych, równanie Dysona.
  8. Przybliżone rozwiązania zagadnień wielu fermionów: przybliżenie Hartree’ego-Focka, przybliżenie przypadkowej fazy, przybliżenie drabinowe, przybliżenie Hartree’ego-Focka-Bogolubowa.

Proponowane podręczniki:

  1. A.I. Fetter, J.D. Walecka, Kwantowa teoria układów wielu cząstek.
  2. D.A. Kirżnic, Polevyje metody teorii mnogich czastic.
  3. R.D. Mattuck, A Guide to Feynman Diagrams in the Many-Body Problem.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych, Wstęp do optyki i fizyki ciała stałego, Fizyka statystyczna I.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Elektrodynamika (jedna z wersji).

Forma zaliczenia:

Obowiązkowe zaliczenie ćwiczeń, egzamin pisemny i ustny.

***

Wybrane działy fizyki teoretycznej i wykłady specjalistyczne:

Przedmiot: 452 Teoria ciała stałego

Wykładowca: prof. dr hab. Jerzy Krupski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204452

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Jednym z głównych celów wykładu będzie zaznajomienie się z przybliżeniem masy efektywnej i rachunkiem k× p nie tylko w przypadku trójwymiarowym ale także w dwuwymiarowych strukturach półprzewodnikowych.

Program:

Tegoroczny wykład z Teorii Ciała Stałego poświęcony zostanie głównie metodom fizyki półprzewodników włączając w to także niskowymiarowe struktury półprzewodnikowe. Uwypuklona zostanie rola symetrii w opisie elektronowych własności krystalicznych ci ał stałych.

Podczas kilku pierwszych spotkań podane zostaną podstawowe wiadomości z teorii grup i ich reprezentacji. Następnie omówiona zostanie struktura kryształów i ich klasyfikacja. Dalsze wykłady poświęcone zostaną konsekwencjom symetrii kryształów. Zadziwiaj ąco dużo można powiedzieć np. o ich energetycznej strukturze pasmowej w oparciu o teoriogrupową analizę równania Schroedingera bez znajomości jawnej postaci rozwiązań tego równania.

Wykład, przeznaczony dla studentów starszych lat studiów magisterskich, a także dla doktorantów, będzie prowadzony od podstaw.

Proponowane podręczniki:

1. R. Enderlein, N.J.M. Horing: Fundamentals of Semiconductor Physics and Devices.

2. S.L. Altmann: Band Theory of Solids.

3. G.L. Bir, G.E. Pikus: Symetria i odkształcenia w półprzewodnikach.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Fizyka statystyczna I, Fizyka ciała stałego - semestr zimowy.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: 453 Fizyka statystyczna II

Wykładowca: prof. dr hab. Marek Napiórkowski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204453

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

***

Przedmiot: 455 Współczesne metody kwantowej teorii pola

Wykładowca: dr hab. Piotr Chankowski

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204455

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

Kwantowanie pó l cechowania (całkami po trajektoriach), symetrie dyskretne, rachunki pętlowe i renormalizacja, grupy renormalizacji, rozwinięcie operatorowe, QED, QCD, symetrie chiralne, anomalie, spontaniczne łamanie symetrii globalnych i lokalnych. Model Standard owy.

Wykłady 322 i 455 mają stanowić standardowe wprowadzenie do kwantowej teorii pola i metod w niej stosowanych. Celem końcowym jest przedstawienie QED, QCD oraz teorii elektrosłabej jako kwantowych teorii procesó w elementarnych zachodzących przy energiach Ł 100 GeV. Wykłady mają takz e stanowić teoretyczną bazę dla bardziej fenomenologicznego wykładu teorii cząstek elementarnych oraz umożliwić dalsze studiowanie np. supersymetrycznych teorii (wykład monograficzny).

Proponowane podręczniki:

  1. S. Pokorski, Gauge Field Theories.
  2. J. Bjorken, S. Drell, vol. 1: Relativistic Quantum Mechanics, vol. 2: Relativistic Quantum Fields. (polskie tłumaczenie: Relatywistyczna teoria kwantów).
  3. C. Itzykson, J.B. Zuber, Quantum Field Theory.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Elektrodynamika klasyczna, Wstęp do klasycznej i kwantowej teorii pola

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń oraz egzamin pisemny i ustny.

***

Przedmiot: 456 Teoria jądra atomowego

Wykładowca: prof. dr hab. Jacek Dobaczewski (semestr zimowy) i dr Wojciech Satuła (semestr letni)

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.504456

Liczba punktów kredytowych: 8

Celem wykładu jest zapoznanie słuchacza z nowoczesnymi metodami opisu teoretycznego struktury jąder atomowych oraz z zagadnieniami badań prowadzonych obecnie w tej dziedzinie.

Program (semestr zimowy):

Metody drugiej kwantyzacji w zastosowaniu do opisu układów wielo-fermionowych, twierdzenie Wicka, twierdzenie Thoulessa, operatory kwazicząstkowe i transformacja Bogolubowa. Macierze gęstości i korelacje par. Samozgodne metody pola średniego, przyb liżenie Hartree’ego-Focka i Hartree’ego-Focka-Bogolubowa, spontaniczne łamanie symetrii i potencjały samozgodne. Deformacje jądrowe, efekt Jahna-Tellera, metody przywracania złamanych symetrii. Metody opisu korelacji jądrowych: metoda faz przypadkowy ch, metoda współrzędnej generującej, metody zależne od czasu, przybliżenie adiabatyczne. Model powłokowy. Ściśle rozwiązywalne modele algebraiczne.

Program (semestr letni):

Przejawy struktury powłokowej: wzbudzenia cząstka-dziura, stany izomeryczne, terminacja pasm, stany intruzowe, stabilność jąder superciężkich. Nadprzewodnictwo jądrowe: korelacje statyczne i dynamiczne a parametryzacja oddziaływań resztkowych, efekty blokowania, jądrowy efekt Meissnera, nadprzewodnictwo protonowo-neutronowe. Wzbudzenia kolektywne: oscylacje kształtu i korelacji par, rezonanse gigantyczne. Obroty jąder atomowych: symetrie pseudo-SU(3) i pseudo-spinu, pasma identyczne, rotacje magnetyczne. Kształty jąder atomowych: superdeformacja i hiperdeformacja, współistnienie kształtów. Fizyka układów słabo związanych: symetria izospinowa, efekt Thomasa-Ehrmana, emitery protonowe, superdozwolone rozpady beta i przejścia Gamowa-Tellera, hal o jądrowe i układy potrójne, skóry neutronowe, deformacje izowektorowe, wzmocnienie korelacji par, zanik struktury powłokowej. Układy mezoskopowe: jądra atomowe, klastry metaliczne, ziarna nadprzewodzące – podobieństwa i różnice.

Proponowane podręczniki:

1. P. Ring, P. Schuck, The Nuclear Many--Body Problem.

2. A. Bohr, B.R. Mottelson, Struktura jądra atomowego, t. I: Ruch jednocząstkowy, t. II: Deformacje jądrowe.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych, Wstęp do kwantowej teorii jąder atomowych.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 458 Teoria cząstek elementarnych

Wykładowca: dr Janusz Rosiek (semestr zimowy), prof. dr hab. Bohdan Grządkowski (semestr letni)

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.504458

Liczba punktów kredytowych: 10

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy z aktualnym stanem wiedzy w teorii cząstek elementarnych w powiązaniu z pracami badawczymi prowadzonymi w Zakładzie Teorii Cząstek i Oddziaływań Elementarnych.

Program:

Wykład poświęcony jest teorii cząstek elementarnych. Obejmuje jednolity opis oddziaływań elektrosłabych i silnych w ramach tzw. Modelu Standardowego. Zawiera również wprowadzenie do supersymetrycznego rozszerzenia Modelu Standardowego.

Proponowane podręczniki:

  1. S. Pokorski, Gauge Field Theories.
  2. T.P. Cheng, L.F. Li, Gauge Theory of Elementary Particle Physics.
  3. D. Bailin, A. Love, Introduction to Gauge Field Theory.
  4. S. Weinberg, Quantum Field Theory.
  5. J. Wess, R. Bagger, Supersymmetry.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Metody matematyczne fizyki (teoria grup), Elementy fizyki cząstek elementarnych.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Współczesne metody kwantowej teorii pola.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin.

***

Przedmiot: 473 Elementy matematyki współczesnej. (Operatory liniowe w przestrzeniach Banacha i Hilberta)

Wykładowca: dr hab. Jan Dereziński

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 1

Kod: 11.104473

Liczba punktów kredytowych: 4

Cel wykładu: Najpierw zamierzam omówić różne struktury matematyczne związane z drugą kwantyzacją. Następnie przedstawię różne próby aksjomatyzacji relatywistycznej kwantowej teorii pola.

Program:

1. Kanoniczne związki komutacyjne i antykomutacyjne.

2. Przestrzenie Focka.

3. Reprezentacja Schroedingera.

4. Grupa metaplektyczna, spinowa, transformacje Bogolubowa.

5. Stany quasiswobodne.

6. Reprezentacje grupy Lorentza i Poincarego.

7. Aksjomaty Wightmana.

8. Podejście algebraiczne i aksjomaty Haaga-Kastlera.

8. Teoria rozpraszania Haaga-Ruella.

9. Twierdzenie TCP.

10. Obrót Wicka i aksjomaty Osterwaldera-Schradera

Proponowane podręczniki:

  1. J. Dereziński: Notatki z wykładu
  2. Wightman i Streater: PCT, spin and statistics and all that.
  3. Jost: General quantum theory.
  4. Baez, Segal, Zhou: Introduction to Algebraic and Constructive Quantum Field Theory.
  5. Literatura uzupełniająca:

  6. Simon, P(phi)2 model of Euclidean quantum field theory.
  7. Glimm, Jaffe, Quantum physics. A functional integral point of view.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna i Algebra z geometrią.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń, egamin ustny.

***

Wykłady Monograficzne:

Przedmiot: 454 Klasyczna teoria pola

Wykładowca: prof. dr hab. Krzysztof Meissner

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204454

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Wykład poświęcony jest opisowi nieperturbacyjnych rozwiązań w niesupersymetrycznych i supersymetrycznych teoriach pola oraz ich zastosowań w modelach unifikujących oddziaływania fundamentalne.

Program:

  1. Wstęp: grupa Lorentza i jej reprezentacje, supersymetria, lagranżjan, hamiltonian, pola klasyczne, spontaniczne łamanie symetrii, twierdzenie Goldstone'a, nieliniowe realizacje symetrii.
  2. Defekty topologiczne: ściany domenowe, struny, monopole, d-brany, tekstury.
  3. Klasyczne pola cechowania: pola nieabelowe, instantony, merony, sfalerony, solitony w teoriach supersymetrycznych. Dualności.

Proponowane podręczniki:

  1. L. Landau, E. Lifszyc, Klasyczna teoria pola.
  2. T. Eguchi, P. Gilkey, A. Hanson, Gravitation, gauge theory and differential geometry, Phys. Reports 66 (1980) 213.
  3. R. Rajaraman, Solitons and instantons.
  4. J. Harvey, Magnetic monopoles, duality and supersymmetry, hep-th/9603086.
  5. C. Callan, J. Harvey, Supersymmetric string solitons, hep-th/9112030.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika klasyczna, Elektrodynamika z elementami teorii pola, Mechanika kwantowa IIA.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Współczesne metody kwantowej teorii pola.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin.

***

Przedmiot: 457 Kosmologia

Wykładowca: prof. dr hab. Marek Demiański

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204457

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Wykład jest przeznaczony dla studentów 4 i 5 roku fizyki i astronomii. Do zrozumienia wykładu nie jest niezbędna znajomość ogólnej teorii względności, ale wymagana jest znajomość mechaniki teoretycznej, elektrodynamiki i termodynamiki (fizyki statystyc znej).

Program:

Kosmologia Newtonowska. Elementy ogólnej teorii względności. Jednorodna i izotropowa czasoprzestrzeń Friedmana-Robertsona-Walkera FRW). Jednorodne i izotropowe modele kosmologiczne. Rozchodzenie się sygnałów świetlnych w czasoprzestrzeni FRW. Obser wacje astronomiczne w czasoprzestrzeni FRW. Pomiar stałej Hubble'a i innych podstawowych parametrów kosmologicznych. Model Wielkiego Wybuchu. Termiczna historia wszechświata. Model inflacyjny. Proces powstawania pierwiastków. Rekombinacja. Promieniowanie reliktowe. Teoria powstawania struktury we wszechświecie. Kosmologia kwantowa.

Proponowane podręczniki:

  1. M. Demiański, Astrofizyka relatywistyczna.
  2. Ya.B. Zeldovich, I.D. Novikov, Relativistic Astrophysics, Tom 2, Structure and Evolution of the Universe.
  3. P.J.E. Peebles, Physical Cosmology.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Zwykłe zaliczenie za obecność na wykładzie, ocena po zdaniu egzaminu.

***

Przedmiot: 459 Ogólna Teoria Względności

Wykładowcy: prof. dr hab. Stanisław Bażański

Semestr: zimowy i letni

Liczb godzin wykł./tydz.: 2

Liczb godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204459

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

Semestr zimowy

Geometryczne sformułowanie szczególnej teorii względności.

Heureza poprzedzająca ogólną teorię względności (OTW).

Podstawowe wiadomości z geometrii różniczkowej.

Zasada wariacyjna prowadząca do równań Einsteina.

Konsekwencje fizyczne OTW zachodzące w dowolnych czasoprzestrzeniach.

Rozwiązanie Schwarzschilda.

Semestr letni

Ruch cząstek w polu Schwarzschilda i podstawowe sprawdziany OTW.

Model statycznej “gwiazdy” sferycznej: warunki równowagi i rozwiązanie równań pola.

Rozwiązanie Kerra.

Rozwiązanie Oppenheimera - Schneidera i zapadanie grawitacyjne.

Rozwiązanie Friedmana. Standardowy model kosmologiczny.

Promieniowanie grawitacyjne. Fale płaskie.

Proponowane podręczniki:

  1. L.D. Landau i E.M. Lifszyc, Teoria pola;
  2. B.F. Schutz, Wstęp do ogólnej teorii względności;
  3. W. Kopczyński i A. Trautman, Czasoprzestrzeń i grawitacja;
  4. R.M. Wald, General Relativity.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa, Wstęp do fizyki jądra atomowego i cząstek elementarnych

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin pisemny i na życzenie ustny.

***

Przedmiot: 460 Wstęp do teorii oddziaływań elektromagnetycznych

Wykładowca: prof. dr hab. Jerzy Kamiński (zimowy) i dr hab. Krzysztof Pachucki (letni).

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204460

Liczba punktów kredytowych: 6,5

Program:

Optyka Kwantowa (semestr zimowy):

  1. Kwantowe pole elektromagnetyczne. Nierelatywistyczne oddziaływanie z materią. Transformacja Powera-Zienaua.
  2. Kwantowe stany pola elektromagnetycznego. Stany koherentne, ściśnięte, termiczne i fokowskie.
  3. Teoria kwantowej reakcji promienistej. Tłumienie i emisja spontaniczna. Kwantowe równanie Langevin.
  4. Przesunięcie Lamba i renormalizacja masy w nierelatywistycznej mechanice kwantowej.
  5. Atom o 2 poziomach. Równania Blocha, oscylacje Rabiego i zjawiska koherentne.
  6. Model Jaynes-Cummingsa i model Dickego.
  7. Ruch elektronu w polu silnej fali elektromagnetycznej. Rozwiązanie Wołkowa.
  8. Potencjał zero-zasięgowy w polu fali świetlnej. Renormalizacja ładunku w nierelatywistycznej mechanice kwantowej.
  9. Jonizacja wielofotonowa: metoda Kiełdysza i numeryczne rozwiązywanie równania Schrödingera.
  10. Generacja wysokich harmonik.

Elektrodynamika Kwantowa (semestr letni):

  1. Równanie Diraca.
  2. Relatywistyczny atom wodoru.
  3. Transformacja Fouldy-Wouthuysena i wiodące efekty relatywistyczne.
  4. Kwantowe pole elektromagnetyczne.
  5. Równanie Breita i poziomy energetyczne pozytronium.
  6. Przesunięcie Lamba w atomie wodoru.
  7. Efekty dwuciałowe w stanach związanych: wzór Salpetera.
  8. Oddziaływanie atomów na dużych odległościach.
  9. Siły Casimira.
  10. Emisja spontaniczna, stała rozpadu stanów wzbudzonych i parapozytronium.

Proponowane podręczniki:

  1. L. Allen, J. H. Eberly i K. Rzążewski, Rezonans optyczny.
  2. I. Białynicki-Birula, Z. Białynicka-Birula, Elektrodynamika kwantowa.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Elektrodynamika.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 461 Zastosowania teorii grup w fizyce

Wykładowca: prof. dr hab. Andrzej Trautman

Semestr: zimowy i letni

Liczba godz. wykł./tydz.: 2

Liczba godz. ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204461

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Wykład jest kontynuacją i rozszerzeniem wykładu Metody matematyczne fizyki A (grupy oraz ich reprezentacje) prowadzonego w latach 1994-99 dla studentów II roku fizyki przez profesorów Jacka Tafla i Andrzeja Trautmana. Skrypt do owego wykładu, w postaci pliku postscriptowego, jest pod adresem http://www.fuw.edu.pl/~ajduk/lect.html

Program:

1. Elementarne zastosowania teorii grup w mechanice kwantowej.

2. Uzupełnienie wiadomości o grupach i algebrach Liego.

3. Algebry Clifforda i grupy Spin; spinory i twistory.

4. Klasyfikacja prostych algebr Liego; diagramy Dynkina.

5. Reprezentacje grupy Poincarego jako podstawa relatywistycznej mechaniki kwantowej.

6. Klasyfikacja Bianchiego trójwymiarowych grup Liego i jej zastosowanie w kosmologii.

7. Symetrie równań różniczkowych; twierdzenia Noether i prawa zachowania.

Proponowane podręczniki:

  1. M. Hammermesh, Teoria grup w zastosowaniu do zagadnień fizycznych.
  2. G. J. Ljubarskij, Teoria grup i jej zastosowania w fizyce.
  3. W. Wojtyński, Grupy i algebry Liego.
  4. R. Goodman and N. Wallach, Representations and invariants of the classical groups.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Metody matematyczne fizyki (a) i Mechanika kwantowa I.

Forma zaliczenia:

zaliczenie na podstawie obecności lub ocena na podstawie egzaminu pisemnego.

***

Przedmiot: 465 Wstęp do teorii renormalizacji hamiltonianów w kwantowej teorii pola

Wykładowca: dr hab. Stanisław Głazek

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204465

Liczba punktów kredytowych: 4

Program:

Program wykładu obejmuje podstawy teorii renormalizacji hamiltonianów w przestrzeni Focka. Zaczyna się od przykładów rozbieżnych hamiltonianów teorii pola skalarnego, teorii Yukawy, QED i QCD. Następnie rozważane są modele macierzowe rozbieżnych te orii i wyjaśnione podstawy teorii renormalizacji według Wilsona. Analizowane są trudności tego podejścia i przechodzi się do modelowej analizy metody bardziej zaawansowanej, tzn. do procedury renormalizacji hamiltonianów przy użyciu transformacji podobień stwa. W końcu przedstawione jest sformułowanie teorii hamiltonianów efektywnych w przestrzeni Focka.

Dziedzinami zastosowań są kwantowe teorie wielu ciał, teoria atomów w QED, relatywistyczna fizyka jądrowa, teoria hadronów w QCD i badania teorii efektywnych w dziedzinie cząstek elementarnych.

Wykład pomaga w zrozumieniu podstawowych pojęć renormalizacji w rachunku zaburzeń i teorii stanów związanych.

Proponowane podręczniki:

Artykuły w czasopismach naukowych cytowane na wykładzie.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Algebra z geometrią C, Analiza matematyczna C, Mechanika kwantowa I, Elektrodynamika, Klasyczna teoria pola, Kwantowa teoria pola.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Kwantowa teoria pola.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie na podstawie obecności na wykładach lub egzamin dla zainteresowanych oceną.

***

Przedmiot: 466 Wstęp do fizyki laserów

Wykładowca: prof. dr hab. Krzysztof Wódkiewicz

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204466

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

1. Kwantowe wzmacniacze promieniowania.

2. Promieniowanie w pustych wnękach rezonansowych.

3. Teoria Einsteina oddziaływania promieniowania z materią.

4. Klasyczna i półklasyczna teoria dyspersji.

5. Kwantowa teoria dyspersji. Równania Blocha.

6. Półklasyczna teoria lasera. Elementy teorii Lamba.

7. Wiązki laserowe. Optyka geometryczna optycznych rezonatorów.

8. Falowa teoria rezonatorów optycznych.

9. Teoria koherencji promieniowania laserowego.

10. Fluktuacje i statystyka fotonów w laserach.

Proponowane podręczniki:

  1. K. Shimoda Wstęp do Fizyki laserów
  2. P. Milonni i J.H. Eberly Lasers

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I, Elektrodynamika.

Forma zaliczenia:

Egzamin.

***

Przedmiot: 467 Teoria procesów stochastycznych

Wykładowca: prof. dr hab. Krzysztof Wódkiewicz

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204467

Liczba punktów kredytowych: 4

Program:

1. Zmienne losowe i procesy stochastyczne.
2. Procesy stochastyczne Markowa.
3. Gaussowskie procesy stochastyczne.
4. Szum harmoniczny i miara Wienera.
5. Równania Langevin i równania Fokkera-Plancka.
6. Teoria ruchów Browna.
7. Łańcuchy Markowa. Równania Master.
8. Kwantowe procesy Markowa.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

***

Przedmiot: 468 Teoria kinetyczna

Wykładowca: prof. dr hab. Jarosław Piasecki

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204468

Liczba punktów kredytowych: 4

Program:

1. Równanie Liouville'a.

2. Operator zderzeń podwójnych.

3. Równanie kinetyczne Boltzmanna.

4. Równanie kinetyczne Enskoga.

5. Kinetyczny opis zjawisk hydrodynamicznych.

6. Teoria ruchów Browna.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Wykład monograficzny prowadzony od podstaw. Wskazana znajomość mechaniki teoretycznej.

Forma zaliczenia:

potwierdzenie wysłuchania wykładu.

***

Przedmiot: 469 Cząstki, źródła i pola wg. J. Schwingera

Wykładowca: prof. dr hab. Józef Namysłowski

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.504469

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

***

Przedmiot: 470 Teorie strun

Wykładowca: dr hab. Jacek Pawełczyk

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.504470

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

1. Klasyczna cząstka relatywistyczna: równania ruchu, niezmienniczość reparametryzacji, więzy.

2. Klasyczna struna: interpretacja działania Nambu-Goto;

działanie Polyakova,

symetrie, więzy, struna otwarta i warunki brzegowe.

3. Całka Polyakova dla struny bozonowej:

ustalanie cechowania w całce po drogach, wyznacznik Fadeeva-Popova, duchy.

4. Symetria BRST całki Polyakova, operatory fizyczne.

5. Amplitudy rozpraszania.

6. Kwantowanie kanoniczne: więzy , cechowanie stożka świetlnego.

7. Kompaktyfikacja toroidalna, R-dualność.

8. D-brany, stany brzegowe.

9. Struna w tle pola grawitacyjnego i antysymetrycznego.

10. Nietrywialne konforemne teorie pola: model WZW.

Proponowane podręczniki:

  1. M. Green, J. Schwarz, E. Witten, Superstring theory, vol. 1.
  2. J. Polchiński, String theory, vol.1.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin (dla chętnych)

***

Przedmiot: 471 Supersymetria

Wykładowca: prof. dr hab. Jan Kalinowski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.504471

Liczba punktów kredytowych: 5

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy z supersymetrycznym rozszerzeniem modelu standardowego.

Program:

Zagadnienia:

Dlaczego supersymetria,

algebra supersymetrii i jej reprezentacje,

superpola chiralne i wektorowe,

symetrie cechowania,

łamanie supersymetrii,

supersymetryczny model standardowy,

reguły Feynmana,

fenomenologia,

unifikacja.

Proponowane podręczniki:

  1. P. West, Introduction to Supersymmetry and Supergravity.
  2. D. Bailin, A. Love, Supersymmetric Gauge Field Theory and String Theory.
  3. J. Wess, J. Bagger, Supersymmetry and Supergravity.
  4. R.N. Mohapatra, Unification and Supersymmetry.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Współczesne metody kwantowej teorii pola, Mechanika kwantowa IIA.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Metody matematyczne fizyki (teoria grup), Teoria cząstek elementarnych

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń, egzamin pisemny i ustny.

***

Przedmiot: 472 Relatywistyczne stany związane

Wykładowca: prof. dr hab. Józef Namysłowski

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.504472

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Operatory Casimira grupy Poincare.
  2. Klasyfikacja Wignera stanów jednocząstkowych.
  3. Teorio-polowe ,,składniki” relatywistycznych stanów związanych.
  4. Nieudana próba równania Bethe-Salpeter.
  5. Fundamentalnie sprzeczne, hamiltonowskie sformułowania relatywistycznego stanu związanego.
  6. Konieczność pędowej reprezentacji i podprzestrzenie pędów względnych, ortogonalnych do 4-pędu stanu związanego.
  7. Model Schwingera bezmasowej elektrodynamiki w 1+1, jako sprawdzian konsystencji.
  8. Hadrony jako relatywistyczne stany związane chromodynamiki kwantowej (przykłady mezonów p i r oraz mezonów ciężkich).

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

***

Przedmiot: 475 Przestrzenie Hilberta i wielomiany ortogonalne

Wykładowca: dr hab. Jan Dereziński

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 11.104475

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Cel wykładu: Na początku kursu zamierzam przedstawić elementarny wstęp do teorii przestrzeni Hilberta. Większą część kursu zamierzam poświęcić klasycznym rezultatom na temat równań drugiego rzędu i i wielomianów ortogonalnych.

Program:

1. Przestrzenie Hilberta.

2. Operatory zwarte.

3. Szeregi Fouriera i wielomiany Czebyszewa.

4. Układy Sturma-Liouville’a.

5. Wielomiany ortogonalne.

6. Klasyczne wielomiany ortogonalne (Hermite’a, Laguerre’a, Legendre’a, Jacobiego)

7. Harmoniki sferyczne.

Proponowane podręczniki:

  1. Notatki z wykładu.
  2. Hochstadt: Differential Equations.
  3. Hochstadt: The functions of Mathematical Physics.
  4. Literatura uzupełniająca:

  5. Wawrzyńczyk: Współczesna teoria funkcji specjalnych.
  6. Lebiediew: Funkcje specjalne i ich zastosowanie.
  7. Whittaker i Watson: Kurs analizy współczesnej.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Analizamatematyczna B lub C i Algebra z geometrią B lub C.

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 477 Metody Funkcji Greena w teorii ciała stałego

Wykładowca: prof. dr hab. Witold Bardyszewski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.204477

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Wykład stanowi wprowadzenie do formalizmu funkcji Greena w zastosowaniu do układów wielu cząstek w ramach teorii ciała stałego. Omówiony zostanie formalizm funkcji Greena dla zespolonych czasów (formalizm Kadanoffa - Bayma, diagramy Keldysha ) i ic h zastosowanie do opisu zjawisk równowagowych (temperaturowe funkcje Greena) i nierównowagowych. W szczególności omówione zostanie tzw. kwantowe równanie Boltzmanna, formalizm Kubo i Mori oraz efekty transportowe wywołane nieporządkiem. Ostania część wykł adu poświęcona będzie efektom wielociałowym w spektroskopii począwszy od spektroskopii rentgenowskiej (osobliwości progowe) do teorii widm eskcytonowych w półprzewodnikach i strukturach niskowymiarowych.

Proponowane podręczniki:

Charles P. Enz, A Course on Many-Body Theory Applied to Solid-State Physics.

L.P. Kadanoff i G. Baym, Quantum Statistical Mechanics.

J.W. Negele i H. Orland, Quantum Many-Particle Systems.

A. Sukiennicki i R. Ćwirkowicz, Teoria ciała stałego.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa II, Fizyka statystyczna I

Zajęcia zalecane do zaliczenia przed wykładem:

Teoria ciała stałego i Fizyka ciała stałego

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny.

***

Przedmiot: 564 Przemiany fazowe i zjawiska krytyczne

Wykładowca: prof. dr hab. Marek Napiórkowski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.:

Kod: 13.204564

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Celem wykładu jest przedstawienie współczesnej teorii przemian fazowych i zjawisk krytycznych, z uwzględnieniem powierzchniowych zjawisk krytycznych zachodzących w układach półnieskończonych.

Program:

Omówione zostaną takie metody opisu tych zjawisk jak teoria pola średniego, teoria Landaua, metoda renormalizacji (w przestrzeni bezpośredniej i w przestrzeni pędów), metoda grupy konforemnej. Szczególny nacisk zostanie położony na przedstawienie a ktualnie badanych zagadnień, np. nieuniwersalnych własności zjawiska zwilżania w układach trójwymiarowych z siłami krótkozasięgowymi.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Zaliczenie.

8.3.2 Kierunek Astronomia

Wykłady kursowe i specjalistyczne:

Przedmiot: A401 Astrofizyka teoretyczna I – Astrofizyka wnętrz gwiazdowych

Wykładowca: prof. dr hab. Wojciech Dziembowski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 3

Liczba godzin ćw./tydz.: 3

Kod: 13.704A401

Liczba punktów kredytowych: 7,5

Program (w nawiasach przybliżona ilość godzin wykładowych):

Wprowadzenie (1), Warunki równowagi i stabilności kul gazowych, równania ewolucji gwiazd (7); Interpretacja diagramów Hertzsprunga-Russela (2); Więcej o równaniu stanu dla wnętrz gwiazdowych (2); Transport promieniowania (3); Reakcje jądrowe (4) ; Konwekcja (2); Teoria rotacji (4) ; Dyfuzja i mieszanie pierwiastków (2); Teoria pulsacji (4); Mechanizmy utraty masy (1); Model Słońca, heliosejsmologia (3) ; Ewolucja układów podwójnych z wymianą masy (4).

Proponowane podręczniki:

C.J. Hansen i S.D Kawaler, Stellar Interiors, Physical Priciples, Struture and Evolution.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Fizyka I, II, III, IV, Analiza matematyczna lub Matematyka A, Wstęp do astrofizyki obserwacyjnej.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: A402 Mechanika nieba

Wykładowca: dr Tomasz Kwast

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.704A402

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

  1. Całki ruchu, orbity, perturbacje.
  2. Wyznaczanie i poprawianie orbit.
  3. Analityczna teoria ruchu planet; ruch Księżyca.
  4. Zagadnienie 3 ciał.
  5. Budowa Galaktyki; zliczenia gwiazd.
  6. Ruch Słońca w Galaktyce.
  7. Ruchy gwiazd i rotacja Galaktyki: teoria Oorta.
  8. Funkcja rozkładu dla gwiazd i równanie Boltzmanna.
  9. Stacjonarny model Galaktyki.
  10. Zderzenia gwiazd, relaksacja i ewolucja funkcji rozkładu.
  11. Struktura spiralna: teoria Lina.
  12. Figury równowagi.

Proponowane podręczniki:

  1. S. Wierzbiński, Mechanika nieba.
  2. W. Zonn, K. Rudnicki, Astronomia gwiazdowa.
  3. J. Binney, S. Tremaine, Galactic dynamics.
  4. S. Chandrasekhar, Principles of stellar dynamics.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna lub Matematyka, Mechanika klasyczna lub Współczesna mechanika teoretyczna.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: A404 III Pracownia Astronomiczna

Prowadząca: dr Irena Semeniuk

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 0

Liczba godzin ćw./tydz.: 3

Kod: 13.704A404

Liczba punktów kredytowych: 3,5

Program:

Pracownia przygotowuje studentów do samodzielnego prowadzenia i opracowywania obserwacji fotometrycznych przy użyciu techniki CCD. Detektory CCD są obecnie powszechnie używane w astronomii. Wyniki obserwacji mają od początku formę obrazu w zapisie cyfrowym i wymagają swoistych metod redukcji.

Pracownia obejmuje cały zakres czynności związanych z obserwacjami CCD. Student zaczyna ćwiczenie w Warszawie od przygotowania mapek nieba do identyfikacji obiektu, następnie pod okiem prowadzącego ćwiczenie przystępuje do korzystania z teleskopu i w c iągu 1-3 pogodnych nocy dokonuje obserwacji. Zebrany i właściwie zarchiwizowany materiał obserwacyjny jest następnie analizowany w Warszawie. Prowadzący zapoznaje studenta z zasadami korzystania z pakietów do redukcji obserwacji IRAF, DAOphot i DOphot ora z programami do analizy czasowej sygnału. Z ich pomocą student redukuje obserwacje otrzymując (w zależności od typu obserwowanego obiektu) jasności, krzywe zmian blasku lub periodogramy, które mogą służyć dalszej analizie teoretycznej.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do astrofizyki obserwacyjnej.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Wstęp do astronomii I i II.

Forma zaliczenia:

***

Przedmiot: A405 Astrofizyka teoretyczna II – Astrofizyka atmosfer gwiazd

Wykładowca: dr Krzysztof Jahn

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 4

Liczba godzin ćw./tydz.: 4

Kod: 13.704A405

Liczba punktów kredytowych: 10

Program:

  1. Oddziaływanie promieniowania z materią; współczynnik pochłaniania; absorpcja i emisja; rozpraszanie; redystrybucja położeń i częstości
  2. Równanie transferu promieniowania; warunki brzegowe
  3. Ogólny opis atmosfery w równowadze termodynamicznej
  4. Atmosfery szare: przybliżenie Eddingtona; metoda Chandrasekhara; metody iteracyjne
  5. Atmosfery w lokalnej równowadze termodynamicznej; rozwiązywanie różniczkowych lub całkowych równań transferu; poprawki rozkładu temperatury
  6. Widma liniowe: opis klasyczny; podejście nierównowagowe; funkcja źródłowa dla linii; nierównowagowe równanie transferu; równowaga statystyczna
  7. Równanie transferu w ruchomym ośrodku; promieniowanie w kontinuum i w liniach; wiatry gwiazdowe

Proponowane podręczniki:

  1. K. Stępień, Atmosfery gwiazd.
  2. D. Mihalas, Stellar atmospheres.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Termodynamika lub Fizyka statystyczna I, Elektrodynamika.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Astrofizyka wnętrz gwiazdowych, Fizyka IV.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: A406 Astronomia pozagalaktyczna

Wykładowca: prof. dr hab. Andrzej Kruszewski

Semestr: letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.704A406

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

I. Obserwowalny Wszechświat:

  1. Uwagi historyczne.
  2. Galaktyki, morfologia, grupy, gromady, supergromady i pustki.
  3. Inne obiekty: radiogalaktyki, kwazary, aktywne jądra galaktyk, źródła promieniowania X, rozbłyski gamma, mikrofalowe promieniowanie tła.
  4. Międzygalaktyczna skala odległości.
  5. Pomiary jasności; masy; populacje gwiazdowe.
  6. Przesłanki istnienia ciemnej materii.

II. Teoria:

  1. Równania Einsteina; metryka Robertsona- Walkera; rozwiązania; wzór Mattiga.
  2. Standardowy model Wielkiego Wybuchu; wczesne epoki; nukleosynteza pierwotna; rozłączenie materii i promieniowania; powtórna jonizacja.
  3. Inflacja; pierwotne fluktuacje gęstości; niestabilność grawitacyjna; hipoteza Pressa-Schechtera; “bias”; ciemna zimna materia.

III. Konfrontacja modeli i obserwacji:

  1. Pomiary geometrii Wszechświata.
  2. Pomiar gęstości.
  3. Pomiar widma fluktuacji gęstości i jego ewolucji.
  4. Powstawanie i ewolucja galaktyk.
  5. Aktualne i przyszłe projekty obserwacyjne.

Proponowane podręczniki:

  1. M. Jaroszyński, Galaktyki i budowa Wszechświata.
  2. P.J.E. Peebles, Principles of Physical Cosmology.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna lub Matematyka A, Wstęp do astronomii.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń i egzamin.

***

Przedmiot: A501 Wybrane zagadnienia astrofizyki teoretycznej - Magnetohydrodynamika

Wykładowca: dr Krzysztof Jahn i prof. dr hab. Michał Jaroszyński

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.705A501

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

I. Pola magnetyczne we Wszechświecie.

  1. Pola magnetyczne w wielkiej skali i ograniczenie gęstości monopoli magnetycznych.
  2. Pierwotne i generowane pola magnetyczne - cechy obserwowane.
  3. Typowe efekty związane z polem magnetycznym planet, gwiazd, dysków akrecyjnych i galaktycznych oraz wpływ pola na materię rozproszoną.

II. Pola magnetyczne w rzadkiej plazmie.

  1. Ruch cząstki naładowanej w polu magnetycznym o nietrywialnej geometrii: dryf, pułapki i lustra magnetyczne.
  2. Promieniowanie cyklotronowe i synchrotronowe.
  3. Promieniowanie kosmiczne - magnetyczne mechanizmy przyspieszenia.

III. Magnetohydrodynamika Słońca i gwiazd.

  1. Podstawowe równania MHD - prawa zachowania i wpływ pól na budowę gwiazd i dynamikę plazmy
  2. Przybliżenie magnetostatyczne: plamy słoneczne, proturberancje, pola gwiazd typu Ap.
  3. Toroidalne pole magnetyczne Słońca, cykle aktywności.
  4. Niestabilności hydromagnetyczne - związek z obserwacjami atmosfery Słońca.
  5. Numeryczne rozwiązania równań MHD dla aktywnych obszarów Słońca i dysków akrecyjnych.

Proponowane podręczniki:

  1. E. Priest, Solar magnetohydrodynamics.
  2. E. Parker, Cosmical magnetic fields.

Zajęcia sugerowane do zaliczenia przed wykładem:

Astrofizyka wnętrz gwiazdowych, Astrofizyka atmosfer gwiazd.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Analiza matematyczna lub Matematyka A, Fizyka I, II, III i IV.

Forma zaliczenia:

Zaliczenie ćwiczeń. Egzamin.

***

Przedmiot: A505 Struktura Wszechświata

Wykładowca: prof. dr hab. Andrzej Kruszewski

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 2

Kod: 13.705A505

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

zaliczenie

***

Przedmiot: A506 Analiza astronomicznych szeregów czasowych o nierównomiernych odstępach

Wykładowca: doc. dr hab. Aleksander Schwarzenberg-Czerny

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.705A506

Liczba punktów kredytowych: 2,5

Program:

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

zaliczenie

***

8.3.3 Dydaktyka i popularyzacja fizyki

Przedmiot: 491 Jak sprzedawać naukę, czyli o popularyzacji fizyki

Wykładowca: mgr Wiktor Niedzicki

Semestr: zimowy i letni

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.204491

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Wiedza na sprzedaż: wczoraj, dziś i jutro. Podstawowe zasady przemawiania, wygłaszania wykładów i prelekcji. Czy każdy może zostać Demostenesem?
  2. Jak napisać artykuł lub książkę? Pisma o różnym poziomie i skierowane do różnych grup odbiorców. Jak pisać do tych różnych kategorii.
  3. Popularyzacja nauki w Polsce i na świecie. Czego oczekują odbiorcy? Czy umiemy “sprzedawać” naukę?
  4. Pojawienie się nowych środków wyrazu: fotografii, filmu, radia i TV, komputerów i prezentacji multimedialnych.
  5. Sensacja w nauce. Efekty rewolucji naukowo-technicznej – ogromny zalew informacji o osiągnięciach, a możliwości percepcji i ... pamięci człowieka.
  6. Jak się robi popularnonaukową audycję, film i program TV.
  7. Obraz polskiej nauki w mass mediach. Filmy promocyjne i instruktażowe – ich najczęstsze cechy i wady. Prezentacja multimedialna.
  8. Opowiadać, czy dyskutować? Kto chce słuchać “wymądrzania” się uczonych? Popularyzacja, czy publicystyka naukowa? Edukacja i popularyzacja nauki – czy to jest to samo?
  9. Marketing nauki. Jak wprowadzić nowe osiągnięcia na rynek w niełatwej sytuacji rynkowej? Reklama nauki.
  10. Czy można nauką zainteresować wszystkich? Poziom społeczeństwa, a poziom popularyzacji.

Uwaga: Wykład jest przeznaczony dla studentów specjalizacji “Dydaktyka i popularyzacja fizyki” oraz dla studentów wydziałów przyrodniczych. Studentom innych specjalizacji Wydziału Fizyki może być zaliczony do godzin pozakierunkowych.

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin

***

Przedmiot: 558 Doświadczenia historyczne w fizyce

Wykładowca: dr Anna Kaczorowska

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205558

Liczba punktów kredytowych: 5

Wykład ukazuje wybrane postaci fizyków i ich słynne doświadczenia na tle wydarzeń historycznych i wydarzeń z dziedziny kultury. Studenci mają możliwość zapoznania się z tłumaczeniami oryginalnych tekstów uczonych, w których uczeni opisują sposoby wykon ania doświadczeń i związane a nimi emocje, rozczarowanie, wzruszenie, zadziwienie.

W czasie wykładu studenci korzystają z tych tekstów w miarę możliwości powtarzają opisane w nich doświadczenia, porównując ich interpretację dawną i współczesną, śledzą ewolucję wybranych pojęć fizycznych.

Program:

  1. Galileusz i jego doświadczenie. Proces Galileusza.
  2. Pojęcie próżni, Arystoteles, doświadczenia W. Magniego, B. Pascala, E. Torricellego.
  3. Wybrane doświadczenia I. Newtona.
  4. Ewolucja poglądów na temat światła. Doświadczenia Younga, Fresnela.
  5. Ewolucja poglądów na budowę Układu Planetarnego. Ptolemeusz, kopernik, Kepler, Tycho de Brahe. Odkrycie Neptuna, Urana, Plutona.
  6. Odkrycie prądu elektrycznego. Doświadczenia Galvaniego, Volty, Oersteda, Amper’a.
  7. Wybrane doświadczenia M. Faradaya.
  8. Narodziny termodynamiki. Carnot, Laplace, Mayer, Joule.
  9. Ewolucja wyobrażeń o budowie atomowej. Atomy Demokryta, Daltona, Doświadczenie Perrina, ruchy Browna.
  10. Narodziny mechaniki kwantowej. Widma emisyjne, zjawisko fotoelektryczne, odkrycie promieniotwórczości naturalnej, doświadczenie Rutherforda, koncepcja Plancka promieniowania termicznego ciał.

Uwaga: Wykład jest przeznaczony dla studentów specjalizacji “Dydaktyka i popularyzacja fizyki” oraz dla studentów wydziałów przyrodniczych. Studentom innych specjalizacji Wydziału Fizyki może być zaliczony do godzin pozakierunkowych

Proponowane podręczniki:

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Forma zaliczenia:

Egzamin ustny

***

Przedmiot: 560 Elementy fizyki i historii XXw.

Wykładowca: prof. dr hab. Andrzej Hennel

Semestr: zimowy

Liczba godzin wykł./tydz.: 2

Liczba godzin ćw./tydz.: 0

Kod: 13.205560

Liczba punktów kredytowych: 5

Program:

  1. Wiązania i pasma w ciałach stałych. Wiązania : metaliczne, kowalencyjne, jonowe i molekularne. Tetraedr Grimma. Powstawanie pasm w ciałach stałych. Diament, grafit i fullereny. Kowadła diamentowe. Ciała stałe pod ciśnieniami.
  2. Prąd elektryczny. Przewodnictwo elektryczne. Nadprzewodnictwo. Metale, półprzewodniki, izolatory. Przewodzące plastiki.
  3. Mikroelektronika i komputery. Półprzewodniki i supersieci, kwantowy efekt Halla.
  4. Lasery. Zasada działania lasera. Przykłady laserów. CD ROM. światłowody i ich wzmacniacze optyczne.
  5. Mikroskopy - elektronowy i tunelowy.
  6. Jądro atomowe. Bomba atomowa. Rosyjscy szpiedzy.
  7. Bomba wodorowa. Decyzje Stalina. Czy Polak wymyślił¸ bombę wodorową?
  8. Atomy. Widmo wodoru w historii XX wieku. Spektroskopia laserowa.
  9. Cząsteczki. Widma cząsteczkowe. Zjawisko Ramana. Fluorescencja i fosforescencja. Lasery barwnikowe.
  10. Ciekłe kryształy. Nematyki, cholesteryki i smektyki. Ciekłokrystaliczne obiekty biologiczne.
  11. Kryształy. Własności optyczne ciał stałych. Lasery rubinowy i niebieski półprzewodnikowy.
  12. Kwazikryształy. Symetria translacyjna ciał stałych.
  13. Magnetyki. Pamięci magnetooptyczne.

Uwaga: Wykład jest przeznaczony dla studentów specjalizacji “Dydaktyka i popularyzacja fizyki” oraz dla studentów wydziałów przyrodniczych. Studentom innych specjalizacji Wydziału Fizyki nie jest on zaliczany ani do godzin z fizyki, ani do go dzin pozakierunkowych

Proponowane podręczniki:

Na każdym wykładzie udostępniane są materiały.

Zajęcia wymagane do zaliczenia przed wykładem:

Mechanika kwantowa I lub Fizyka kwantowa

Forma zaliczenia:

Egzamin