| W następstwie drugiej wojny światowej wraz z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowanych agencji pojawił się nowy duch współpracy międzynarodowej. W Europie Organizacja Europejskiej Współpracy Ekonomicznej była poprzednikiem obecnej Wspólnoty Europejskiej. Prestiż naukowy Europy doznał uszczerbku zarówno w wyniku samej wojny jak i emigracji wpływowych uczonych - zaczął się 'drenaż mózgów'. | |
| 1949 | W celu przywrócenia równowagi i przywrócenia nauce europejskiej jej poprzedniego prestiżu na Europejskiej Konferencji Kulturalnej w Lozannie Louis de Broglie, francuski fizyk i laureat Nagrody Nobla, zaproponował utworzenie europejskiego laboratorium naukowego. |
| 1950 | Na 5. Konferencji Generalnej UNESCO we Florencji Isidore Rabi, amerykański fizyk i laureat Nagrody Nobla, przedłożył rezolucję, przyjętą jednogłośnie, upoważniającą UNESCO "do pomocy i poparcia w tworzeniu i organizowaniu regionalnych ośrodków i laboratoriów dla większej i bardziej owocnej międzynarodowej współpracy uczonych ..." |
| 1952 | Po dwóch konferencjach UNESCO 11 rządów europejskich zgadza się utworzyć tymczasową Europejską Radę Badań Jądrowych, czyli CERN ( Conseil Europeen pour la Recherche Nucleaire). Na posiedzeniu nowej Rady w Amsterdamie wybrano teren w pobliżu Genewy na planowane laboratorium. |
| 1954 | Po wstępnej ratyfikacji Konwencji przez państwa członkowskie 29 września powstała formalnie Europejska Organizacja Badań Jądrowych. Chociaż "tymczasowa" Rada została rozwiązana, to poręczny skrót CERN został zachowany. Członkami założycielami było 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Holandia, Jugosławia, Republika Federalna Niemiec, Norwegia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy. Jugosławia zrezygnowała w 1961 r. Austria i Hiszpania dołączyły w 1959 r. i odpowiednio w 1961 r. - Hiszpania zrezygnowała w 1969 r., ale powróciła w 1983 r. Portugalia dołączyła w 1985 r., Finlandia i Polska w 1991 r., Węgry w 1992 r., Czechy i Słowacja w 1993 r. a Bułgaria w 1999 r., co powiększyło liczbę państw członkowskich do 20. |
| 1957 | Rozpoczął działanie synchrocyklotron protonowy 600 MeV - pierwszy akcelerator w CERN-ie. Jednym z pierwszych osiągnięć doświadczalnych była długo oczekiwana obserwacja rozpadu pionu na elektron i neutrino. |
| 1959 | Rozpoczął działanie synchrotron protonowy 28 GeV (PS) - pierwsza z dużych maszyn w CERN-ie. Przez pewien czas był to akcelerator o największej na świecie energii. |
| 1963 | Pierwsze zdjęcia oddziaływań neutrin w CERN-owskiej komorze pęcherzykowej. Fizyka neutrin ogromnie korzysta z wiązki szybkich protonów z synchrotronu. |
| 1965 | Porozumienie z władzami francuskimi rozszerza teren CERN-u na Francję. Rada CERN-u zatwierdza budowę przecinających się pierścieni akumulujących ISR (Intersecting Storage Rings) - pierwszego na świecie zderzacza protonowego - na nowym terenie we Francji. ISR uruchomiono w 1971 r. |
| 1967 | Zaczyna działać separator izotopów ISOLDE (Isotope Separator On-line) do badań bardzo krótkożyciowych jąder. To światowej klasy urządzenie rozszerza zakres badań CERN-u. W wyniku specjalnego porozumienia między CERN-em i Francją zaczyna się budowa ciężkocieczowej komory pęcherzykowej Gargamelle. CERN, Francja i Niemcy po zawartym porozumieniu finansują budowę 3,7-metrowej wodorowej komory pęcherzykowej wyposażonej w największy nadprzewodzący magnes na świecie. |
| 1968 | Wynalezienie wielodrutowych komór proporcjonalnych i dryfowych rewolucjonizuje dziedzinę elektronicznych detektorów cząstek. Georges Charpak otrzymuje za tę pracę Nagrodę Nobla z fizyki w 1992 r. |
| 1971 | Zatwierdzenie budowy drugiego laboratorium na sąsiednim terenie z 7-kilometrowym supersynchrotronem protonowym SPS o początkowo planowanej energii 300 GeV. Admininistracyjnie oddzielne początkowo dwa laboratoria CERN-u połaczyły się w 1976 r. |
| 1972 | Zbudowanie czteropierścieniowego wstępnego akceleratora 800 MeV (Booster) pozwoliło zwiększyć energię protonów wstrzykiwanych do PS. To nowe urządzenie i dodatkowy nowy akcelerator liniowy (Linac), uruchomiony w 1978 r., umożliwiły ponad tysiąckrotne zwiększenie zaplanowanego początkowo natężenia wiązki w akceleratorze PS. Unikalnie połączony układ CERN-owskich akceleratorów, z akeleratorem PS w roli centralnej maszyny, dostarcza niesłychaną rozmaitość wiązek cząstek i wiele możliwości badań. |
| 1973 | Pierwsze ważne odkrycia w eksperymentach z ISR wykazują, że rozmiary protonów rosną ze wzrostem ich energii, a cząstki pojawiające się pod dużymi kątami ujawniają rozpraszanie między cząstkami, z których składają się protony. Komora pęcherzykowa Gargamelle analizująca oddziaływania wiązki neutrin dostarcza jednego z największych fizycznych odkryć w CERN-ie: neutrina mogą oddziaływać z inna cząstką i pozostać neutrinami. To oddziaływanie z "prądami neutralnymi" jest odkryciem nowej ziemi i staje się silnym argumentem za teorią, która próbuje zunifikować naszą wiedzę o słabych oddziaływaniach (odpowiadających za takie zjawiska jak promieniotwórczość) i dobrze znanych oddziaływaniach elektromagnetycznych. |
| 1976 | Rozpoczyna działanie supersynchrotron protonowy SPS. Podobnie jak w przypadku ISR budowa akceleratora zostaje ukończona przed terminem i w ramach zatwierdzonego budżetu. Osiągi akceleratora szybko się zwiększają, tak że zostaje przekroczone zaprojektowane natężenie i pod koniec 1978 r. maksimum energii zostaje przesunięte do 500 GeV. |
| 1978 | Eksperymenty w CERN-ie pokazują, jak można poprawić jakość i natężenie wiązki przy użyciu "techniki chłodzenia stochastycznego", zaproponowanej przez Simona van der Meera w CERN-ie w 1968 r. Możliwość przyspieszenia i zmagazynowania intensywnych wiązek cząstek otwiera drzwi nowemu śmiałemu projektowi przekształcenia SPS w zderzacz proton-antyproton przy wykorzystaniu pierścienia akumulującego antyprotony (AA) do stochastycznego chłodzenia antyprotonów. |
| 1981 | W lipcu 1981 r. przy użyciu SPS, zaadaptowanego do roli zderzacza proton-antyproton, w dwóch eksperymentach UA1 i UA2 zarejestrowano pierwsze zderzenia proton-antyproton przy energii 270 GeV w każdej z wiązek. Rada CERN-u zatwierdziła budowę 27-kilometrowego pierścienia wielkiego zderzacza elektronowo-pozytonowego, czyli LEP-u. (Large Electron-Positron collider) - największego urządzenia naukowego, jakie kiedykolwiek zostało zbudowane. Początkowo energia każdej z wiązek została zaplanowana na 50 GeV, |
| 1983 | Historyczne odkrycie bozonów W (w styczniu) i bozonu Z (w maju) - od dawna poszukiwanych nośników oddziaływań słabych - i potwierdzenie teorii "elektrosłabej" unifikującej oddziaływania słabe i elektromagnetyczne. We wrześniu odbywa się uroczystość rozpoczęcia budowy LEP-u z udziałem gości honorowych: François Mitteranda i Pierra Auberta, prezydentów Francji i Szwajcarii. |
| 1984 | Carlo Rubbia i Simon van der Meer otrzymują Nagrodę Nobla z fizyki za swą pracę, której ukoronowaniem było odkrycie bozonów W i Z w CERN-ie w 1983 r, |
| 1989 | W sierpniu rozpoczyna pracę LEP. W październiku, w dwa miesiące po pierwszych zderzeniach w LEP-ie, nadzwyczaj dokładne pomiary dla cząstki Z wykazują, że fundamentalne elementy składowe materii składają się z trzech i tylko trzech rodzin cząstek. Oficjalna inauguracja LEP-u z udziałem głów państw i ministrów nauki odbywa się 13 listopada. |
| 1990 | Tim Berners-Lee, pracując z Robertem Cailliau w CERN-ie, proponuje system rozproszonej informacji opartej na 'hipertekście', czyli sposób połączenia odpowiednich fragmentów informacji zmagazynowanych w komputerach. Przez kliknięcie na adresy sieciowe ukryte pod podświetlonymi pozycjami na ekranie można połączyć informacje z wielu komputerów. Ustalona zostaje nazwa "ogólnoświatowa pajęczyna", czyli WWW (World-Wide Web). |
| 1991 | W grudniu delegaci Rady CERN-u uchwalają jednogłośnie, że wielki zderzacz hadronowy LHC (Large Hadron Collider) w tunelu LEP-u jest 'właściwą maszyną' przyszłości. |
| 1992 | Georges Charpak z CERN-u otrzymuje Nagrodę Nobla z fizyki za swój wynalazek wielodrutowej komory proporcjonalnej, która zrewolucjonizowała śledzenie cząstek i ma wiele zastosowań medycznych. |
| 1994 | Lata od 1989 r. to lata sukcesów LEP-owskich eksperymentów. Najbardziej doniosłym wynikiem jest precyzyjny pomiar parametrów bozonu Z - od 1989 do 1993 r. cztery LEP-owskie detektory: ALEPH, DELPHI, L3 i OPAL zrekonstruowały ponad 10 milionów rozpadów Z. Czterdziesta rocznica powstania CERN-u. Rada zatwierdza budowę LHC. |
| 1995 | We wrześniu 1995 r. międzynarodowy zespół kierowany przez Waltera Oelerta przeprowadza syntezę atomów antymaterii z antycząstek składowych. Wytworzenie atomów antymaterii w CERN-ie otworzyło drogę do systematycznego badania antyświata. Po wniesieniu znaczącego wkładu finansowego do LHC Japonia stała się członkiem-obserwatorem CERN-u. |
| 1996 | Powiększona została energia LEP-u, aby umożliwić produkcję par cząstek W. |
| 1997 | Po zobowiązaniu się wniesienia znaczącego wkładu finansowego do LHC członkiem-obserwatorem CERN-u stały się USA. |
| 1999 | W grudniu Rada CERN-u zatwierdziła realizację projektu CNGS skierowania wiązki neutrin z CERN-u do laboratorium w Gran Sasso. Celem projektu jest badanie oscylacji neutrin. |
| 2000 |
- Eksperymenty w CERN-ie dostarczyły przekonujących dowodów
istnienia nowego stanu materii, 20 razy gęstszego od materii jądrowej, w
którym kwarki, zamiast być w stanach związanych odpowiadających bardziej
złożonym cząstkom jak protony i neutrony, mogą poruszać się swobodnie.
Stan taki, zwany plazmą kwarkowo-gluonową, musiał istnieć w parę
mikrosekund po Wielkim Wybuchu, zanim powstały cząstki materii.
- W związku z budową LHC po 11 latach pracy w dniu 2 listopada został zamknięty LEP. Dokładne pomiary wykonane w czterech eksperymentach przy tym akceleratorze potwierdziły Model Standardowy z nadzwyczajną dokładnością. |
| 2001 | W maju CERN ogłosił swoje końcowe wyniki dotyczące istnienia bezpośredniego naruszenia symetrii CP, subtelnego efektu wyjaśniającego przewagę materii nad antymaterią w przyrodzie. |
| 2002 | Wytworzono tysiące atomów antywodoru. |
| 2004 | Uroczystości 50-lecia CERN-u (imprezy w Polsce). |
| 2005 | Otwarcie Globu Nauki i Innowacji. |
| 2006 | Start eksperymentu CNGS - skierowanie wiązki neutrin z CERN-u do laboratorium w Gran Sasso |
| 2008 | 10 września 2008 r. uruchomiono oficjalnie zderzacz LHC, budowany od 1998 r. |
| 2009 | 23 listopada 2009 r. zarejestrowano pierwsze zderzenia wiązek protonów o energii 0,45 TeV w LHC. |
| 2010 | 30 marca 2010 r. rozpoczął się program badawczy LHC dla zderzeń wiązek protonów o energii 3,5 TeV (zob. też: Polskie strony LHC). |
| 2012 | 4 lipca 2012 r. doniesiono o odkryciu bozonu Higgsa o masie 125 GeV/c2 (zob. też: Polskie strony LHC). |