[ strona główna ]

1	Piramida w Rapie Grobowiec rodziny von Farenheid

Jednym z bardziej niezwykłych obiektów, który można zobaczyć w północnej części Mazur, jest grobowiec pruskiej rodziny von Fahrenheid, popularnie zwany "piramidą w Rapie". Planując wycieczkę do tej budowli, warto przy okazji zwiedzić otaczającą ją piękną Krainę Węgorapy - lekko pofałdowany, pocięty labiryntem rzek, strumieni i kanałów obszar, który rozciąga się na północ od Wielkich Jezior Mazurskich. My sami pojechaliśmy tam w sierpniu 2000 roku. Nasza wycieczka wiodła od Bań Mazurskich przez Rapę do Mieduniszek i dalej do Węgorzewa.
Jadąc z Bań Mazurskich na północ w stronę Rapy, odwiedziliśmy najpierw jeszcze jeden, mniej znany grobowiec pozostały po gospodarujących tu przed II Wojną Światową pruskich junkrach. Znajduje się on w wiosce Zakałcze Wielkie. Aby tam dotrzeć przejechaliśmy przez most na Gołdapi i około 1km dalej, przed miejscem w którym szosa zagłębia się w lasy, skręciliśmy w lewo w drogę prowadzącą do Zakałcza. Dojechaliśmy do zabudowań opuszczonego dużego PGR-u i dalej gruntową drogą bardziej na północ w stronę pobliskiego lasu. Biegnąca skrajem zagajnika droga po kilkuset metrach doprowadziła nas do opuszczonego cmentarza ewangelickiego. Znajduje się na nim kaplica grobowa rodziny Steinertów, murowany, nieco pudełkowaty budynek z czerwonej cegły (fot. 2).
2	Kaplica w Zakałczu została niestety zniszczona i ograbiona ze wszystkich cennych materiałów. Wyrwano drzwi wejściowe, zniknęły, zapewne wykonane ze szlachetnego kamienia, płyty nagrobne, posadzki, większe elementy drewniane, metalowe okucia. Po kamiennych schodkach można było zejść do krypty, w której, całkowicie niezabezpieczone w rozbitych trumnach, znajdowały się dobrze zachowane, zmumifikowane szczątki kobiety i mężczyzny. (W 2004 roku grobowiec został zabezpieczony - więcej na ten temat).
3	Po zwiedzeniu grobowca w Zakałczu wróciliśmy do głównej drogi i ruszyliśmy nią w kierunku Rapy, jadąc przez duży kompleks pięknych Lasów Skaliskich. Przecina je Kanał Brożajcki, łączący Gołdapę z Węgorapą - zbudowany jeszcze w XVIII wieku, niegdyś był spławny. Sama Rapa leży na północnym skraju lasów. Jej nazwa pochodzi od nazwiska rodziny okolicznych arystokratów - wieś należała niegdyś do Christopha von Rap. Tuż przed wsią na prawo od głównej szosy odchodzi w las kilkusetmetrowej długości błotnista droga gruntowa, prowadząca do niewielkiej polany na której stoi sama piramida, czyli grobowiec rodziny von Farenheid (von Farenheidowie mieli pałac w Bejnunach, obecnie leżących w Rosji, z bardzo bogatą kolekcją dzieł sztuki - losy kolekcji po II Wojnie Światowej nie są znane).
4	Grobowiec jest wysoki na blisko 16m, jego podstawa ma kształt kwadratu o boku 10m. Zbudowano go z polnego kamienia wykończonego czerwoną cegłą. W środku spoczywa kilku członków rodziny von Farenheid, pochowanych tam w pierwszej połowie XIX wieku. Podczas I i II Wojny Światowej grobowiec został zdewastowany przez Rosjan. Obecnie jest częściowo zabezpieczony (zamurowane drzwi, kraty w oknach) ale chroni to go jedynie przed wandalami - w oknach nie ma szyb, trumny w środku są rozbite odsłaniając przygnębiający widok nagich szkieletów, niszczejących od wilgoci i wahań pogody. O przypisywanych tej budowli, i ogólnie piramidom, nadnaturalnych właściwościach można poczytać na stronie mazury.info.pl/atrakcje/rapa.
Co ciekawe, piramida przez lata nie była szerzej znana, aż do momentu kiedy to wiosną 2000 roku napisało o niej kilka popularnych magazynów, wymieniając Rapę na listach turystycznych osobliwości w Polsce. Obecnie latem grobowiec zwiedzają codziennie liczni turyści.
5	6 Zdjęcia 5 i 6 przedstawiają grobowiec w lutym 1999 - wówczas, w krótkie pochmurne zimowe dni, było to naprawdę odludne i trochę niesamowite miejsce. Dla zainteresowanych podajemy obok współrzędne geograficzne obu grobowców wyznaczone przy pomocy sytemu GPS  Rapa: 54°18.595' N, 22°01.303' E, WGS84.  Zakałcze: 54°15.685' N, 22°00.052' E, WGS84.
Po obejrzeniu samej piramidy warto jeszcze przejechać się wzdłuż północnej granicy Polski i obejrzeć piękne krajobrazy Krainy Węgorapy i niezwykłe meandry rzeki od której bierze nazwę cały ten obszar. Kraina Węgorapy stanowi przedłużenie ku północy Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, jest jednak położona niżej nad poziomem morza i odróżnia się innym typem rzeźby terenu. Charakteryzuje ją wykształcony odpływ rzeczny w postaci wypływającej z Jeziora Mamry Węgorapy, jej dopływu Gołdapi oraz gęsta sieć kanałów. Płaskie okolice Rapy w miarę posuwania się na zachód i północ stopniowo stają się bardziej pofałdowane, rzeka wije się malowniczo wśród pięknych łąk i niewielkich zagajników. Teren wydaje się doskonały do zorganizowania interesującego spływu, ale mimo że do Rapy daje się dopłynąć z Węgorzewa, kajakarze bardzo rzadko się zapuszczają w te strony (gdyby ktoś chciał jednak spróbować - jedno z biur podróży oferuje spływ Węgorapą).  7    8 7. Zakole Węgorapy, widok z drogi Rapa - Mieduniszki Małe; 54°19.512' N, 22°00.792' E, WGS84. 8. Okolice w pobliżu granicy państwa na północ od miejscowości Żabie i Rapa, widok w kierunku południowo-wschodnim; 54°20.133' N, 22°01.761' E, WGS84. Kilka kilometrów na zachód od Rapy leży jeszcze jedna warta zwiedzenia wieś, Mieduniszki Wielkie. Znajduje się tam pałac z XIX wieku, będący niegdyś posiadłością rodziny von Stauffenberg.
9	Latem 2000 roku pałac w Mieduniszkach stał jeszcze pusty i zniszczony. Podobno jednak należał już do nowego prywatnego właściciela (sytuacja chyba obecnie dość typowa dla licznych w tej okolicy pojunkierskich dworów i pałacyków), być może więc został później odrestaurowany.
10	Wieś Mieduniszki to głównie podupadły PGR - specyfika tego regionu. Wzdłuż głównej drogi stoją podniszczone budynki mieszkalne, na każdym z nich standardowo antena do odbioru telewizji satelitarnej. Lokalną ciekawostką jest mała elektrownia wodna zbudowana na dopływie Węgorapy i nadspodziewanie duża liczba mostów i mostków - z jednego z nich zostało zrobione zdjęcie 10, widoczny jest na nim kanał skracający w pobliżu Mieduniszek dużą pętlę Węgorapy.
O zabytkach okolic Rapy dużo można dowiedzieć się ze znakomitego przewodnika autorstwa Stanisława Siemińskiego Mazury północne. Zdjęcia 5 i 6 zostały zrobione w lutym 1999 kamerą Nikon F90X z obiektywami 20-35/2.8 AF-D i tele 70-300/4-5.6 AF-D. Pozostałe zdjęcia zrobiono 15 sierpnia 2000: 1, 7-9 kamerą PRAKTICA PLC3 z obiektywem PENTACON 2.8/28, na filmie Agfa 400 HDC; 2-4, 10 kamerą Nikon F90X, obiektywy 20-35/2.8 AF-D i tele 70-300/4-5.6 AF-D lub kompaktem Yashica T4S z obiektywem Zeiss 35mm.

	Rapa. Grobowiec rodziny von Farenheid. Text copyright (c) by MG, JR. Photo copyright (c) by MG, JR. Web version 20030207 copyright (c) 2003 by AW2P2. Kontakt z redakcją: aw2p2@fuw.edu.pl.