[ strona główna ]

1	Kanał Mazurski

Kanał Mazurski jest bardzo ciekawym obiektem hydrotechnicznym leżącym na północnym pograniczu Polski, między jeziorem Mamry a granicą rosyjską. Mimo że z pewnością wart zobaczenia, jak dotąd nie stał się zbyt popularnym celem wycieczek - przebiega z dala od typowych tras turystycznych na Mazurach, nie jest spławny, a na wędrówki piesze raczej zbyt długi. Odwiedza go więc stosunkowo niewielu turystów, chociaż mógłby być np. doskonałym celem wyprawy rowerowej albo samochodowej. My sami zwiedzaliśmy go w ten ostatni sposób w połowie sierpnia 2000r, oglądając najbardziej interesujące obiekty na trasie Kanału.
Rys historyczny W zamyśle budowniczych Kanał Mazurski służyć miał jako droga wodna od Wielkich Jezior Mazurskich do rzeki Pregoły i dalej do Bałtyku, a dodatkowo pomóc w osuszeniu 17 tysięcy hektarów mazurskich łąk. Planowano używanie go również do produkcji energii elektrycznej. Pierwotna idea budowy Kanału powstała już około roku 1865. Jak na owe czasy było to niezwykle śmiałe przedsięwzięcie hydrotechniczne, zakładające wiele unikalnych nowych rozwiązań. Ostatecznie budowę rozpoczęto w roku 1911, ale w 1914 przerwano ją ze względu na wybuch wojny. Prace wznowiono w 1934 i prowadzono do 1940, kiedy zostały ponownie wstrzymane. Materiały i sprzęt pozostawały jeszcze przez pewien czas na placu budowy, ale po 1945 robót nie kontynuowano, oficjalnie uznano całą konstrukcję za nieopłacalną i ostatecznie jej zaniechano. Więcej o zabytkach Kanału Mazurskiego można dowiedzieć się ze znakomitego przewodnika autorstwa Stanisława Siemińskiego Mazury północne. Na osobnej stronie podajemy nieco podstawowych danych technicznych zaczerpniętych m.in. z tej książki.
Trasa wycieczki
Bunkry OKH Wehrmaht w Mamerkach  2	Naszą wycieczkę zaczynamy w Mamerkach, w pobliżu miejsca gdzie Kanał Mazurski wypływa z J. Mamry. W okolicy sporo turystów, biwakujących przy przystani żeglarskiej albo zwiedzających duży kompleks bunkrów - zbudowano je w latach 1940-1941 jako kwaterę dla niemieckiego Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH).
Śluza Leśniewo Górne  3  4	Pierwsze i najbardziej znane na trasie Kanału są śluzy w Leśniewie, często odwiedzają je turyści biwakujący w Mamerkach. Górna śluza Leśniewo stopniowo obrasta lasem, jak przystało na obiekt zabytkowy szpecą ja prymitywne spray-owe graffiti. Ćwierć wieku temu stała na łące, a napisy malowano co najwyżej węglem z ogniska... Jednak nawet przysłonięte przez drzewa, ogromne betonowe pudełka wyrastające w środku zagajnika sprawiają naprawdę surrealistyczne wrażenie. Bardzo malownicze przy groźnej burzowej pogodzie były też widoki ze skraju lasu na otaczające Kanał pola. Dawniej można było wpłynąć z J. Mamry do Kanału i dotrzeć na kilometr przed pierwszą śluzę - jaz zagradzał drogę, przepływało się pod fantastycznie zwisającym nad głową zniszczonym mostem. Obecnie wlot do Kanału jest zagrodzony, aby obejrzeć śluzy w Leśniewie trzeba wybrać się na dłuższy pieszy spacer z Mamerek (około 40min przez piękne lasy), albo zostawić samochód na wspomnianym poniżej parkingu przy drodze Węgorzewo - Srokowo - Kętrzyn i przejść się około 1km w górę Kanału.
5       6       7 Gołębie gnieżdżące się w zakamarkach śluzy.
Śluza Leśniewo Dolne  8	Poniżej śluzy Leśniewo Dolne Kanał przecina droga Węgorzewo - Srokowo - Kętrzyn. Do 1958 biegła ona po moście drewnianym, później most rozebrano a drogę poprowadzono przez groblę, pozostawiając mały przepust. W pobliżu grobli jest parking, a przy nim bar, w którym można smacznie zjeść. Przy barze właściciele zbudowali plac zabaw/ogródek dla dzieci i wieżę widokową.
Śluza Guja (Piaski)  9	Z Leśniewa udajemy się drogą przez Węgielsztyn i Dąbrówkę w kierunku jedynej na trasie Kanału w całości ukończonej i działającej śluzy Guja. Może z tego powodu zapuszcza się tu jeszcze trochę zwiedzających. Przed śluzą koryto przegradza jaz, nad jej dolnymi wrotami zbudowano most z drogą, obok stoi budyneczek - strażnica, zamieszkiwana przez śluzowego i jego rodzinę. Można się nawet umówić z nimi na pokaz działania śluzy, w tym celu wskazane jest jednak aby przyjść przed południem.
10                     11 Górne i dolne wrota śluzy Guja
Widok z mostu w okolicy Bajorów Małych  12	Za śluzą Guja, Kanał i biegnąca równolegle do niego, w odległości 1-2km, droga prowadzą przez piękne lasy. Warto zatrzymać się tu na chwilę w pobliżu Leśniczówki Marszałki, położonej nad niewielkim, całkowicie pokrytym rzęsą owalnym jeziorkiem. Trochę poniżej kolejnej śluzy w Bajorach Małych Kanał przecina szosa - na zdjęciu zrobionym z mostku widać, że jego koryto stopniowo zarastają szuwary.
Śluza Bajory Małe  13	Mimo że śluzę w Bajorach Małych już widać z daleka z mostu nad Kanałem sporo czasu zajmuje nam znalezienie bezpośredniego dojazdu do niej. W końcu udaje nam się trafić na jakąś kiepską polną drogę dochodzącą do otaczającego śluzę zagajnika. Jak poprzednie, budowla wygląda na wielką i masywną - prace nad nią były dość zaawansowane, ale została wysadzona powietrze przez wycofujących się Niemców. Niestety, późna pora, las i pochmurne niebo utrudniają robienie zdjęć - jak widać obok, próba z lampą błyskową też nie dała najlepszych rezultatów.
Śluza Bajory Wielkie (Długopole)  14	Ostatnia ze śluz przed granicą Polski okazała się trudna do odnalezienia. W jej pobliże prowadzi droga z miejscowości Bajory Wielkie, samochodem można dojechać jednak tylko do usypanej na Kanale grobli z niewielkim upustem. Tuż za groblą samochód trzeba zostawić, a do samej śluzy dojść przez prywatne podwórko jakiegoś gospodarstwa. W porównaniu do poprzednich obiektów, tu prace zostały zaawansowane w niewielkim stopniu, istniejące fragmenty budowli są niskie i nie robią zbyt imponującego wrażenia.
Most w Brzeźnicy  15	Koniec świata, a przynajmniej koniec Polski. Naszą wycieczkę kończymy w Brzeźnicy, gdzie znajduje się ostatni w granicach Polski most na Kanale - jeszcze może pół kilometra na północ i Kanał przecina granicę z Rosją.
Wszystkie zdjęcia zostały zrobione 16 sierpnia 2000: nr 2-4, 6-8, 10-14 kamerą Nikon F90X, obiektywy 20-35/2.8 AF-D i tele 70-300/4-5.6 AF-D lub kompaktem Yashica T4S z obiektywem Zeiss 35mm; nr 1, 5, 9, 15 kamerą PRAKTICA PLC3 z obiektywem PENTACON 28/2.8, na filmie Agfa 400 HDC.
Interesujące zdjęcia i sporo informacji o Kanale można znaleźć też pod adresem mazury.info.pl/atrakcje/kanal-mazurski.

	Kanał Mazurski. Text copyright (c) 2003 by MG, JR. Photo copyright (c) 2000 by MG, JR. Web version 20030923 copyright (c) 2003 by AW2P2. Kontakt z redakcją: aw2p2@fuw.edu.pl.