Monastyr w Jabłecznej

1 Monastyr w Jabłecznej

Przy okazji odwiedzin u rodziny mieszkającej na Podlasiu, wybraliśmy się na wycieczkę po okolicznych wioskach. Trafiliśmy do bardzo interesującego i malowniczego zespołu cerkwi i męskiego klasztoru prawosławnego położonego 2km na wschód od wsi Jabłeczna, tuż przy Bugu i granicy z Białorusią.

2
3

Jak podaje przewodnik Grzegorza Rąkowskiego "Polska Egzotyczna" (część II), klasztor powstał w XV wieku, o czym świadczy m. in. wykonana specjalnie dla niego i przechowywana do dziś rękopiśmienna ewangelia z 1498r. Legenda głosi, że monastyr założono w miejscu, w którym zatrzymała się płynąca Bugiem ikona Św. Onufrego. Mimo trwających całe wieki silnych nacisków, mnisi z Jabłecznej nie przystąpili po 1596r do unii brzeskiej i wytrwali przy prawosławiu. Okres rozbudowy i rozkwitu klasztor przeżył w XIX wieku, kiedy wschodnia część Polski znalazła się pod zaborem rosyjskim. Władze carskie finansowały szczodrze mnichów traktując ich jako krzewicieli prawosławia wśród okolicznej unickiej i katolickiej ludności, co z kolei miało pomóc w jej rusyfikacji.

Monastyr został poważnie zniszczony w czasie I Wojny Światowej, pod nieobecność mnichów ewakuowanych przed ofensywą wojsk niemieckich. Szybko go odbudowano, przez cały okres międzywojenny podlegał jednak różnym restrykcjom i konfiskatom ziemi nakładanym przez polskie władze. W czasie II Wojny Światowej Niemcy ponownie zniszczyli klasztor, spłonął w 1942 roku wraz z cenną biblioteką i archiwum. Odbudowa powojenna trwała długo - także i teraz prawosławny ośrodek nie cieszył się poparciem władz polskich. Stopniowo odzyskał jednak znaczenie, jako że przez wiele lat był jedynym męskim klasztorem prawosławnym na terenie Polski (obecnie są takie trzy). Jak podaje przewodnik, kilka razy do roku odbywają się w Jabłecznej duże uroczystości religijne. Szczególnie wielkie tłumy gromadzą się w dniu patrona klasztoru, Św. Onufrego (24/25 czerwca).

Co ciekawe, przez większość swego istnienia klasztor znajdował się na wschodnim brzegu Bugu! Na brzeg zachodni, obecnie polski, trafił dopiero w wyniku regulacji rzeki dokonanej w II połowie XIX wieku.

W pochmurny zimowy dzień teren klasztoru stał zupełnie pusty, byliśmy jedynymi odwiedzającymi. Mimo to na nasz widok szybko pojawił się bardzo uprzejmy mnich i otworzył nam drzwi do głównej cerkwi św. Onufrego, murowanego neoklasycystycznego budynku z lat 1839-40 (zdjęcie 2). W środku wart obejrzenia jest piękny ikonostas i cenne obrazy - XV-wieczna ikona św. Onufrego i ikona Bogurodzicy w srebrnej sukience.

Zakonnik zaprowadził nas także do mniejszej cerkwi wewnątrz budynku klasztoru (widoczny na lewym skraju zdjęcia 2) - tu mnisi odbywają większość nabożeństw zimą, kiedy duża cerkiew nie jest dostatecznie ogrzana.

4 5

Po obejrzeniu głównej cerkwi, wybraliśmy się na spacer po malowniczych starorzeczach Bugu. Na zewnątrz kompleksu klasztornego znajdują się jeszcze dwie drewniane kaplice z lat 1905-08. Pierwsza z nich, pod wezwaniem Zaśnięcia NMP, jest pięknie widoczna przez bramę dziedzińca klasztornego (zdjęcie 4; sama brama również jest interesująca z uwagi na strzelistą złotą kopułkę i malowidło św. Onufrego). Do kaplicy wiedzie otoczona rzędem wysokich drzew alejka (zdjęcie 5). Niestety nie udało nam się zwiedzić jej wnętrza - była zamknięta.

Nieco dłuższy spacer przez nadbużańskie łąki prowadzi do stojącej tuż przy samej rzece drugiej kaplicy, pod wezwaniem Św. Ducha (zdjęcia 1, 6, 7, 8). Sama kapliczka niestety również stała zamknięta, mogliśmy zajrzeć do środka tylko przez szyby bocznych okien, ale przechadzka warta jest odbycia - w XIX wieku cały teren otaczający klasztor przekształcono w kompozycje parkowo-ogrodową, mimo późniejszych zniszczeń do dziś miejsce to posiada niezwykły nastrój i urodę. Pośród łąk i zamarzniętych o tej porze roku stawów rosną piękne stare dęby, a nad Bugiem dorodne wierzby i topole.

Piękną wycieczkę zakończyliśmy nad samym Bugiem, częściowo zamarzniętym przy brzegach i pokrytym kawałkami kry (zdjęcie 9). Stające obok znaki przypominały że to już granica państwa. Po rzucie oka na Białoruś wróciliśmy na domowy obiad.

Więcej informacji o historii i aktualnym życiu klasztoru można znaleźć w Prawosławnym Serwisie Internetowym na stronie www.cerkiew.pl/monastery/jableczna.php.

Dojazd do Jabłecznej: drogą krajową nr. 63 z Radzynia Podlaskiego na Sławatycze, ok. 2km przed przejściem granicznym należy skręcić na północ i przejechać jeszcze 4km szosą na Terespol. Z wioski 2km na wschód lokalną drogą do samego klasztoru.

Wszystkie zdjęcia publikowane na tej stronie zostały zrobione zimą 2003 kamerą Nikon F5, obiektywami Nikkor AF 20-35/2.8D IF i AF 70-300/4-5.6D, na filmie Kodak E100GX.


	Monastyr w Jabłecznej. Text copyright (c) 2004 by JR. Photo copyright (c) 2003 by JR. Web version 20041102 copyright (c) 2004 by AW2P2. Kontakt z redakcją: aw2p2@fuw.edu.pl.